Αλήθεια, πόσο γρήγορα περνάει ο καιρός. Αλλά και πόση δύναμη έχει ο χρόνος να τα καλύπτει όλα με την σιωπή και την λήθη.
Οι ιδιαίτερα μεγάλης έκτασης και έντασης καταστροφικές πυρκαγιές του καλοκαιριού του 2007, αποτέλεσαν τεράστιο πλήγμα για διάφορες περιοχές της χώρας, αλλά πρώτα και κύρια για τον Νομό Ηλείας. Στο Νομό Ηλείας είχαν ως άμεσο τραγικό αποτέλεσμα την απώλεια δεκάδων ανθρώπινων ζωών και την πλήρη καταστροφή μεγάλου μέρους του φυσικού και τεχνικού, παραγωγικού, ιδιωτικού και δημόσιου κεφαλαίου.
Το γεγονός αυτό, πέραν των σημαντικών χρηματοοικονομικών ζημιών, δημιούργησε επίσης άμεσους κινδύνους αποδιάρθρωσης του οικονομικού και κοινωνικού ιστού του Νομού, με την ταυτόχρονη εγκατάλειψη των πυρόπληκτων περιοχών από τους μόνιμους κατοίκους τους. Παράλληλα, λόγω της καταστροφής της χλωρίδας και των τεχνικών υποδομών, δημιουργήθηκε, άμεσος κίνδυνος νέων καταστροφών με την έλευση έντονων καιρικών φαινομένων, λαμβανομένων υπόψη και των κλιματικών αλλαγών που συντελούνται, στις περιοχές που έχει διαταραχθεί η φυσική ισορροπία.
Οι συνθήκες αυτές επηρέασαν όλο το φάσμα του παραγωγικού, κοινωνικού και οικονομικού ιστού. Με δεδομένες αυτές τις νέες δυσμενείς συνθήκες στο Νομό Ηλείας όλοι οι τομείς ουσιαστικά επηρεάστηκαν και επιβαρύνθηκαν εκτός των άλλων και με ανάληψη υποχρεώσεων σχεδιασμού αντιμετώπισης της νέας κατάστασης του κοινωνικοοικονομικού ιστού των πυρόπληκτων περιοχών.
Στα χρόνια που ακολούθησαν πολλά γράφτηκαν και πολλά ειπώθηκαν για το τι πρέπει να γίνει και υπήρξαν μεγάλες εξαγγελίες και δεσμεύσεις για την ουσιαστική ανασυγκρότηση του Νομού.
Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών συντάχθηκαν μια σειρά μελετών και προγραμμάτων, οι σημαντικότερες των οποίων αναπτύσσονται συνοπτικά στη συνέχεια :
Α) Μελέτη Αποκατάστασης και Ανάπτυξης του αγροτικού τομέα – των δασών και της προστασίας του περιβάλλοντος στις πυρόπληκτες περιοχές, που συντάχθηκε από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Η μελέτη αυτή αναφερόταν στους επτά (7) πυρόπληκτους Νομούς από τις πυρκαγιές του 2007. Ειδικότερα όσον αφορά τον Νομό Ηλείας περιείχε συνoπτικά τα εξής :
Η συνολική έκταση των πυρόπληκτων Δ.Δ. του Νομού Ηλείας είναι 1.994 km2 και καταλαμβάνουν το 76% της συνολική έκτασης του νομού. Ο πληθυσμός τους αποτελεί το 80% του νομού (λόγω της συμμετοχής και του Δ.Δ. Πύργου).
Η Χρησιμοποιούμενη Γεωργική Έκταση (ΧΓΕ) στις πυρόπληκτες περιοχές του νομού ανέρχεται σε 916,15 χιλιάδες στρ. δηλαδή το 75,3% της συνολικής ΧΓΕ του νομού.
Στον Ν. Ηλείας οι αιτήσεις για καταστροφή από την πυρκαγιά ανήλθαν στις 24.314 περισσότερες από οποιονδήποτε άλλον, κάτι φυσιολογικό, αφού ο Νομός υπέστη και τις σοβαρότερες σε έκταση ζημιές. Οι αιτήσεις αφορούσαν καταστροφές στο φυτικό κεφάλαιο έκτασης 174.210 στρεμμάτων δηλαδή ποσοστό 14,3% της συνολικής ΧΓΕ. Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί ότι το ποσοστό καταστροφής στην φυτική παραγωγή είναι μεγαλύτερο από ότι εμφανίζεται λόγω του ότι οι κοινοτικοί βοσκότοποι που καλύπτουν σημαντική έκταση της ΧΓΕ, και έχουν υποστεί καταστροφές από στους πυρκαγιές, δεν δηλωθηκαν στον ΕΛΓΑ για αποζημίωση.
Το ποσοστό καταστροφής στον αιγοπροβατοτροφικό τομέα ανήλθε σε 4,4%. Το ποσοστό καταστροφής στο βοοτροφικό τομέα ανήλθε στο 9,3%.
Η δασική έκταση που κάηκε ήταν 352.800 στρ. και αποτελεί το 38,9% των δασικών εκτάσεων του νομού (906.000 στρ.).
Το πρόγραμμα που συντάχθηκε περιλάμβανε τις ενότητες περιβάλλον, παραγωγικό σύστημα, μεταποίηση και υπηρεσίες, απασχόληση και υποδομές.
Ο συνολικός προτεινόμενος προϋπολογισμών έργων και δράσεων του προγράμματος αυτού για τον Νομό Ηλείας ήταν 307.197.215 ευρώ.
Το σύνολο του προγράμματος αυτού για τους επτά (7) πυρόπληκτους Νομούς της Χώρας, από τις πυρκαγιές του 2007, ήταν 645.692.086 ευρώ.
Β) Από το Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών, τον Νοέμβριο του 2008, συντάχθηκε το «Ειδικό Πλαίσιο Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης πληγεισών περιοχών από τις πυρκαγιές του 2007».
Σκοπός του «Ειδικού Πλαισίου Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης» ήταν αφενός η αποκατάσταση των κατεστραμμένων από τις εκτεταμένες πυρκαγιές περιοχών και αφετέρου η εφαρμογή της αναπτυξιακής στρατηγικής στις περιοχές αυτές με δράσεις που ήδη υλοποιούνταν από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα μέσα από την αναδιάταξη της διανομής πόρων, λαμβάνοντας υπόψη τις νέες συνθήκες που προέκυψαν. Οι παρεμβάσεις, που εμπεριείχε, στόχευαν στην πλήρη αποκατάσταση των συνθηκών διαβίωσης, του φυσικού περιβάλλοντος και της τοπικής οικονομίας, ακολουθώντας την αρχή της βιώσιμης και ισόρροπης ανάπτυξης των περιοχών που επλήγησαν.
Το Ειδικό Πλαίσιο Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης είχε μεσοπρόθεσμο χαρακτήρα και η περιοχή εφαρμογής του εκτεινόταν στα γεωγραφικά και διοικητικά όρια των Περιφερειών Δυτικής Ελλάδας, Στερεάς Ελλάδας, Πελοποννήσου, Αττικής.
Προκειμένου οι παρεμβάσεις του Πλαισίου να είναι αποδοτικές και αποτελεσματικές στο πλαίσιο του προαναφερόμενου σκοπού του, χρονικός ορίζοντας ολοκλήρωσής τους οριζόταν η 31.12.2009, εκτός των προγραμμάτων που εντάσσονταν στο ΕΣΠΑ.
Μακροπρόθεσμα το Πλαίσιο προβλεπόταν να ολοκληρωθεί με τις αναπτυξιακές παρεμβάσεις από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ.
Ο κεντρικός στόχος του Ειδικού Πλαισίου Ανασυγκρότησης ήταν η βιώσιμη ανάπτυξη των πυρόπληκτων περιοχών με τη δημιουργία προϋποθέσεων συγκράτησης του πληθυσμού και την στήριξη-ανάπτυξη των τοπικών οικονομιών.
Οι παρεμβάσεις αυτές, πρόβλεπαν σειρά άμεσων μέτρων κοινωνικού και οικονομικού ? φορολογικού χαρακτήρα, που εφαρμόσθηκαν, για τη συντομότερη δυνατή ανακούφιση και διευκόλυνση των πληγέντων από τις πυρκαγιές, φυσικών προσώπων και επιχειρήσεων.
Παράλληλα, το πλαίσιο περιελάμβανε στους σχετικούς Άξονες προτεραιότητας δράσεις αποκατάστασης περιβάλλοντος, κατεστραμμένων υποδομών και υποδομών πρόληψης φυσικών καταστροφών, καθαρισμού καμένων περιοχών και άμεσων μέτρων ανακούφισης πληγέντων πληθυσμών, καθώς και ευρύτερες παρεμβάσεις στήριξης ιδιωτών.
Το γενικό σύνολο της χρηματοδότησης των πυρόπληκτων περιοχών από το παραπάνω πρόγραμμα ανερχόταν σε 2.232.300 εκατ. ευρώ.
Γ) Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης του Νομού Ηλείας
Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ηλείας σε συνεργασία με τους Δημόσιους Φορείς και μετά από δημόσια διαβούλευση κατάρτισε Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης, στο οποίο και διαμορφώθηκε μια ολοκληρωμένη αναπτυξιακή στρατηγική για το Νομό Ηλείας με ορίζοντα το 2020.
Το Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης 2009 ? 2020 περιλαμβάνει ένα σύνολο έργων και δράσεων τα οποία εξυπηρετούν μια ολοκληρωμένη μακροχρόνια στρατηγική, προκειμένου ο Νομός να αντιμετωπίσει τις συνέπειες που δημιουργήθηκαν από τις τεράστιες φυσικές καταστροφές του 2007.
Το παραπάνω μακροχρόνιο Στρατηγικό Σχέδιο για τον Νομό Ηλείας περιλαμβάνει έργα ? δράσεις που αφορούν την αποκατάσταση, την θωράκιση του Νομού από φυσικές καταστροφές και την δημιουργία έργων υποδομής για την ανάπτυξη των πυρόπληκτων περιοχών.
Το σύνολο της πρότασης αυτής ανέρχεται σε 1.213.372.000 ?.
Όσον αφορά την υλοποίηση των έργων και των δράσεων που προτάθηκαν με τα παραπάνω προγράμματα και σχέδια διαπιστώνεται ότι μικρό μέρος αυτών υλοποιήθηκε και κυρίως κατά το μέρος που αφορούσαν πιστωτικές διευκολύνσεις και μέτρα κοινωνικού, οικονομικού, φορολογικού χαρακτήρα, που εφαρμόστηκαν για την συντομότερη δυνατή ανακούφιση και διευκόλυνση των πληγέντων από τις πυρκαγιές φυσικών προσώπων και επιχειρήσεων.
Οι βασικοί λόγοι που δεν επέτρεψαν την υλοποίηση ούτε μέρους των παραπάνω προγραμμάτων είναι :
- Η οικονομική κρίση που επικράτησε και ταλανίζει τη χώρα την τελευταία τουλάχιστον τριετία,
- H έλλειψη ιεράρχησης και αξιολόγησης των αναγκών των περιοχών που επλήγησαν,
- H καταγραφή στα προγράμματα αυτά κάθε έλλειψης και ανάγκης
- Oι μεγάλου ύψους και σε πολλές περιπτώσεις εξωπραγματικοί, προϋπολογισμοί των προγραμμάτων αυτών,
- H έλλειψη επαρκούς ενδιαφέροντος και πολιτικής βούλησης, καθώς και η χαμηλή διεκδικητικότητα από πλευράς των εκπροσώπων και των αρχών του Νομού.
Έτσι δεν έγινε δυνατή ούτε η μερική υλοποίησή τους, με αποτέλεσμα βασικές και επείγουσες ανάγκες που προέκυψαν από τις συνέπειες των πυρκαγιών του 2007 να παραμένουν σε εκκρεμότητα και να έχουν, μάλλον οριστικά, ξεχαστεί.
Σε έναν περίπου μήνα συμπληρώνονται 6 χρόνια από την μεγάλη εκείνη καταστροφή. Το ερώτημα που δημιουργείται είναι : Tί έγινε στο διάστημα που μεσολάβησε μέχρι σήμερα για την αποκατάσταση των ζημιών, την στήριξη της πληγείσας οικονομίας σε όλους τους τομείς και την ανασυγκρότηση του Νομού ;
Ο απολογισμός είναι σίγουρα απογοητευτικός.
