Εκδήλωση στο Πούσι του Δήμου Αρχ.Ολυμπίας για τις νίκες των Ελλήνων κατά των Τούρκων

Ο πανδαμάτορας χρόνος στο διάβα του αφανίζει τα πάντα. Mε βοηθό τη λησμονιά ρίχνει καταχνιά σε πρόσωπα και  γεγονότα και τα βυθίζει στα υπόγεια της ιστορίας. Εμείς ως Έλληνες και Ηλείοι, έχουμε χρέος να αντισταθούμε στα ρεύματα της λήθης» που, σκοτεινά και παμφάγα, αφανίζουν έργα και ανθρώπους.

Σ’ αυτόν εδώ τον τόπο, που αναπνέουμε τον ζωογόνο αέρα του ωραιότατου δασους της Φολόης, με θέα την απέραντη πεδιάδα της Ηλείας, την οποία καθιστά γόνιμη ο ποταμός Αλφειός, έγινε η μάχη του Πουσίου, που αναφέρουν όλοι οι ιστορικοί.

Η μάχη αυτή θεωρείται ισάξια εκείνης του Bαλτετσίου, γιατί εξουδετερώθηκε ο θύλακας των Τουρκοαλβανών ταυ Λάλα και διευκολύνθηκε η πολιορκία της Τρίπολης από τον Θ. Κολοκοτρώνη. Από τότε πέρασαν 194 χρόνια κι εμείς ως επίγονοι εκείνων που πολέμησαν αναπνέουμε τη ζείδωρη πνοή της αύρας του  Ιονίου.  Δεν ξεχνούμε όμως τον αγώνα τους και κυρίως δεν ξεχνούμε ότι για να έχει αίσια έκβαση η μάχη, βοήθησαν οι Επτανήσιοι Ανδρέας και Κώστας Μεταξάς, Φωκάς, Πανάς, Σεμπρικός και Στρούζας, Κεφαλλήνες και Ζακύνθιοι.

                   Όταν εξεράγη η Ελληνική Eπανάσταση οι Τούρκοι έσπευσαν να κλειστούν στα κάστρα και τα φρούρια. Κι όπου δεν υπήρχαν τέτοια, κατέφυγαν «στα πλησιόχωρα ή την Τρίπολη» για λόγους ααραλείας, όπως αναφέρει ο συμπατριώτης μας ιστορικός Δ.Κόκκινος. Εξαίρεση αποτέλεσαν οι Τούρκοι του Λάλα, που έμειναν στην περιοχή ανθιστάμενοι, απειλούντες και ικανοί να βοηθήσουν και άλλους ομόφύλους τους. Είχαν μεταβάλει τον τόπο τους σε άπαρτο κάστρο, χάρη στην πολεμική τους φήμη. Αυτοί οι Λαλαίοι προέρχονταν από Αλβανούς που εξισλαμίστηκαν στα 1715, όταν συμπληρώθηκε η κατάκτηση της χώρας από τους Σουλτάνους. Οι Χοττομαναίοι, άρχοντες της Γαστούνης, τους χρησιμοποίησαν για να επιβάλλουν την εξoυσία τους στην ωραία και πλουσιότατη Ηλεία. Έτσι οι Λαλαίοι, όταν άρχισε να διαφαίνεται στα βουνά η ένοπλη των Ελλήνων διαμαρτυρία (με την μορφή των κλεφτών), έπαιξαν το ρόλο του χωροφύλακα στην περιοχή και απέκτησαν τρομερή δύναμη, την οποία μετέτρεψαν σε τυραννία, καταδυναστεύοντας ολόκληρη την Ηλεία. Δεν άργησαν δε να επιδράμουν και κατά του Πύργου, ο οποίος στις 3 Απριλίου 1821 γνώρισε τι εστί Λαλέικο τουφέκι και λεηλασία. Την ίδια τύχη είχε στις 24 Απρίλη και η Αγουλινίτσα ενώ λίγο αργότερα σε φονική μάχη στο Σμίλα, σκοτώθηκε ο υπερασπιστής του Πύργου Βιλαέτης και η Λαλέικη κυριαρχία δεν είχε πλέον ανταγωνιστή. Άλλωστε ολόκληρη η Ηλεία είχε ερημωθεί. Εναντίον αυτής της κατάστασης ήρθε βοήθεια από τους Κεφαλλήνες. Ένα επίλεκτο σώμα αποββιβάστηκε στη Γλαρέντζα και στις 20 Μαΐου ενώθηκε με Ζακύνθιους στον Πύργο και Ηλείους. Ήταν 400 Επτανήσιοι και 700 Ηλείοι υπό τον Σισίνη. Παράλληλα 600 Γορτύνιοι υπό τον Πλαπούτα, 600 Ολύμπιοι υπό τον Τζανέτο Χριστόπουλο και 250 Τριφύλιοι με το Μέλιο εστάλησαν από τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, ώστε να αποκοπεί η άνοδος των Λαλαίων προς την Τρίπολη. Στις 20 Μαΐου, το σώμα των Επτανήσιων και Ηλείων έζωνε το Λάλα. Για πρώτη φορά σε κανονική στρατιωτική πορεία παρουσιαζόταν στην Πελοπόννησο εκστρατευτικό σώμα, γιατί οι Επτανήσιοι παρείχαν το θέαμα ευρωπαϊκού στρατού. Σε βοήθειά τους ήρθε και ο Φωτήλας με 400 Καλαβρυτινούς. Οι Λαλαίοι έσπευσαν να συγκρουστούν, αλλά μετά από 7ωρη μάχη υποχώρησαν. Η πρώτη αυτή πετυχημένη προσβολή κατά των Λαλαίων ενίσχυσε το ηθικό των Ελλήνων. Τότε όλα αυτά τα στρατεύματα κατέλαβαν το Πούσι. Οι Λαλαίοι «ζύγισαν» τα πράγματα και κάλεσαν σε βοήθεια τον Γιουσούφ παρά της Πάτρας, που έσπευσε στις 20 Ιουνίου με 600 πεζούς και 300 ιππείς.

Στις 22 lουνίου άρχισε η μάχη. Ο Γιουσούφ με επίθεση προσέβαλε του Έλληνες. Τέσσερις εφόδους πραγματοποίησε και τις τέσσερις χωρίς επιτυχία. Ο Ανδρέας Μεταξάς με τα πυροβόλα του βοήθησε στην επιτυχή έκβαση της μάχης. Οι Τούρκοι υποχώρησαν. Οι Ελληνικές απώλειες ήταν 60 Πελοποννήσιοι, 22 Κεφαλλήνες και 2 Ζακυνθινοί. Την επόμενη μέρα ο Γιουσούφ και οι Λαλαίοι με θρήνους και κοπετούς εγκατέλειπαν τον τόπο. Οι Έλληνες πυρπόλησαν τα 100 σπίτια στο Λάλα που βρήκαν έρημα. Το φοβερό ορμητήριο των τυράννων είχε μεταβληθεί σε στάχτη. Ο τόπος ανακουφίστηκε. Η γενναιότητα και η αυτοθυσία των πολεμιστών του Πουσίου ήταν αξεπέραστη. Παράδειγμα ο Πανάς, ο οποίος όρθιος στο πεδίο της μάχης εμψύχωνε και ενθάρρυνε τους πολεμιστές λέγοντας: «Κινδυνεύει εκείνος που αποφεύγει τον κίνφυνο κι όχι αυτός που τον κοιτάζει κατάματα». Η ιστορία κατέγραψε με δόξα το κατόρθωμά τους. Σε μας απομένει να τους θυμόμαστε και να τους τιμούμε γιατί μας χάρισαν τον τόπο ελεύθερο της απεχθούς τυραννίας.