Το «ΗΛΕΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ» (www.iliaoikonomia.gr) σε συνεργασία με το τοπικό φροντιστήριο της μέσης εκπαίδευσης “Άλμα” θα σας μεταφέρει άμεσα και έγκυρα, αναλυτικά όλες τις απαντήσεις των Πανελλήνιων μαθημάτων 2019.
Σχόλιο
Με το μάθημα των Νέων Ελληνικών έγινε η πρεμιέρα των πανελλαδικών εξετάσεων για τους υποψηφίους των Επαγγελματικών Λυκείων. Το διαγώνισμα ήταν διαμορφωμένο σε δύο μέρη με άξονες ένα μη λογοτεχνικό κείμενο, ομιλία του Α. Καμύ, βραβευμένου με Νόμπελ Λογοτεχνίας και ένα ποίημα της Ιταλίδας ποιήτριας, Alda Merini. Για κάθε κείμενο τέθηκαν δραστηριότητες που αφορούσαν την κατανόησή του, τη λειτουργία της γλώσσας και μία παραγωγή λόγου. Οι μαθητές έπρεπε σε μία ομιλία στη Βουλή των Εφήβων να προτείνουν τρόπους με τους οποίους το σύγχρονο σχολείο θα συμβάλλει στην πρόοδο της τέχνης και του πολιτισμού. Στο μη λογοτεχνικό κείμενο κλήθηκαν να αναπτύξουν μια μορφή τέχνης που έχουν ανάγκη στη ζωή τους.
Τα θέματα παρουσίαζαν ενδιαφέρον και απαιτούσαν την εξοικείωση των μαθητών καθ’ όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς με την κατανόηση, την παραγωγή κειμένων και την καλή γνώση της θεωρίας.
Φιλολογική Ομάδα,
Φροντιστήριο «ΑΛΜΑ»
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ»
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ
Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Α1.
Αγαπητοί συμμαθητές και συμμαθήτριες,
Διάβασα ένα απόσπασμα από την ομιλία του Α. Καμύ, βραβευμένου με το Νόμπελ Λογοτεχνίας, το οποίο αναφέρεται στην αξία της Τέχνης και στο ρόλο του καλλιτέχνη. Αρχικά, καταθέτει την προσωπική του άποψη επισημαίνοντας πως η Τέχνη είναι ένα μέσο επικοινωνίας συναισθημάτων με το κοινό, αποτρέποντας τον καλλιτέχνη από την απομόνωση. Στη συνέχεια, επισημαίνει το δίλημμα του καλλιτέχνη να αποδώσει το αισθητικά ωραίο για αυτόν χωρίς παράλληλα να αποκοπεί από την κοινωνία. Τέλος, προβάλλει το ρόλο του καλλιτέχνη ως δημιουργού και όχι ως κριτή, επικαλούμενος την άποψη του Νίτσε.
Α2.
αντιθέτως | αντίθεση |
λοιπόν | συμπέρασμα |
γι’ αυτό τον λόγο | αιτιολόγηση |
εφόσον | προϋπόθεση |
Α3.
«Ο ρόλος του καλλιτέχνη»
Α4.
α)
ουδέποτε | πάντοτε |
επιτρέπει | απαγορεύει |
αδυνατεί | δύναται |
δέσμευση | αποδέσμευση |
β)
Οι νέοι σήμερα περιφρονούν τις παραδοσιακές αξίες, υιοθετώντας νεωτεριστικές αντιλήψεις.
Αποτελεί υποχρέωση του πνευματικά καλλιεργημένου ανθρώπου να δρα για όφελος του κοινωνικού συνόλου.
Α5.
Επικοινωνιακό πλαίσιο: Ομιλία στη Βουλή των Εφήβων.
Προσφώνηση:
Αγαπητοί Συμβουλευτές,
Πρόλογος:
Με αφορμή την ευκαιρία που μου δίνεται, θα ήθελα να μοιραστώ τις σκέψεις μου και τις ανησυχίες από το βήμα της Βουλής των Εφήβων για τον τρόπο με τον οποίο το σχολείο θα συμβάλλει καθοριστικά στην ανάπτυξη της Τέχνης και του πολιτισμού.
Κύριο Μέρος:
- Επίσκεψη σε χώρους Τέχνης (βιωματική μάθηση) προκειμένου να αναβαθμιστεί η αισθητική των νέων και να αναγνωρίσουν την αξία της τέχνης.
- Πρόσκληση καλλιτεχνών και πνευματικών ανθρώπων, οι οποίοι με το έργο τους θα γοητεύσουν και θα διδάξουν τους νέους.
- Αναβάθμιση του μαθήματος της Λογοτεχνίας καθώς αποτελεί πηγή γνώσης, καλλιέργειας και προβολής υγιών προτύπων.
- Εξασφάλιση κατάλληλων υποδομών και μέσων για την έκφραση της καλλιτεχνικής δημιουργικότητας των μαθητών.
- Στελέχωση των σχολείων με καταρτισμένο προσωπικό, που θα οδηγούν τους μαθητές στην αναζήτηση της αισθητικής και της ποιότητας.
Επίλογος:
Αγαπητοί συμβουλευτές, η αναβάθμιση της θέσης των καλλιτεχνικών μαθημάτων συνδέεται με τη διαμόρφωση ενός σχολείου που ενθαρρύνει τη δημιουργικότητα, την ευαισθησία και την πρωτοβουλία των μαθητών. Ένα τέτοιο σχολείο μπορεί να αγκαλιάσει την Τέχνη και να προσελκύσει το ενδιαφέρον του μαθητή και να του μιλήσει για πανανθρώπινες αξίες.
Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Β1.
Η Ιταλίδα ποιήτρια Alda Merini μέσα από το ποίημά της καταγράφει τις προσδοκίες της. Συγκεκριμένα, τονίζει την αποστροφή της στα υλικά αγαθά («Δεν έχω ανάγκη από χρήματα») και την ανάγκη της να εξωτερικεύσει τα συναισθήματά της («Έχω ανάγκη από αισθήματα»). Επιπλέον, επιδιώκει την ανθρώπινη επικοινωνία («…από ρόδα που τα λένε παρουσίες»)και την καλλιέργεια της φαντασίας της μέσω της ποίησης («…από όνειρα που κατοικούν τα δέντρα»). Τέλος, επιθυμεί η ποίηση να επιτελέσει τη λειτουργία της ως όχημα νέων συγκινήσεων και ελπίδας.
Β2.
α)
«…όνειρα που κατοικούν τα δέντρα»
«…τ’ αγάλματα να χορεύουν»
«…άστρα που ψιθυρίζουν»
Η ποιήτρια με τη χρήση των προσωποποιήσεων προσδίδει ζωντάνια και κίνηση στα άψυχα αντικείμενα, κάνει το λόγο ζωντανό, παραστατικό και πρωτότυπο προσφέροντας αισθητική απόλαυση και συγκίνηση στον αναγνώστη.
β)
Στο ποίημα ενδεικτική είναι η επανάληψη της φράσης «έχω ανάγκη» για να τονίσει τις προσωπικές της προσδοκίες από την ποίηση. Χαρακτηριστική είναι η χρήση του σχήματος «άρσης – θέσης» στον πρώτο και δεύτερο στίχο.
Β3)
Οι μαθητές ενδεικτικά θα μπορούσαν να επιλέξουν μια μορφή Τέχνης και να δηλώσουν την προσφορά της για αυτούς.
- Διευρύνει τους πνευματικούς ορίζοντες.
- Καλλιεργεί την ευαισθησία.
- Αποτελεί μέσο ψυχαγωγίας.
- Αποφορτίζει από την ένταση και το άγχος της καθημερινότητας.
- Αποτελεί μέσο επικοινωνίας και έκφρασης συναισθημάτων.
- Συμβάλλει στην κοινωνικοποίηση και την πολιτικοποίηση.
Φιλολογική ομάδα Φροντιστηρίου «Άλμα»
Αξιώτη Χριστίνα
Βλάσση Ιωάννα
Βλάσση Μιμίκα
Βόλαρη Ξακουστή
Δάβου Σοφία
Λούπη Βιβή
Παναγιωτοπούλου Όλγα
Πανοπούλου Ιωάννα
Παπαδόπουλος Σάκης
Τσουκαλά Αναστασία
ΘΕΜΑΤΑ
ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ – ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ
ΠΕΜΠΤΗ 6 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ:
ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Εισαγωγικό Σημείωμα
Ο Α. Καμύ το 1957 κερδίζει το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Στην ομιλία του
στην Ακαδημία της Σουηδίας αναφέρεται στην Τέχνη και στον κοινωνικό ρόλο
του καλλιτέχνη.
[…] Προσωπικά, μου είναι αδύνατον να ζήσω χωρίς την τέχνη
μου. Αλλά ουδέποτε την έβαλα πάνω απ’ όλα. Αντιθέτως, μου είναι
απαραίτητη γιατί συνυπάρχει με τον καθένα και μου επιτρέπει να ζω,
έτσι όπως είμαι, στο ίδιο επίπεδο με όλους. Η τέχνη δεν είναι για μένα
μια απόλαυση μοναχική. Είναι ένα μέσο για να αγγίζω τον
μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ανθρώπων, προσφέροντάς τους μια
προνομιακή εικόνα για τους κοινούς πόνους και τις χαρές.
Εξαναγκάζει, λοιπόν, τον καλλιτέχνη να μην απομονωθεί και του
επιβάλλει την πιο ταπεινή και οικουμενική αλήθεια. Και αυτός που
συχνά επιλέγει τη μοίρα του καλλιτέχνη επειδή αισθάνεται
διαφορετικός, πολύ γρήγορα αντιλαμβάνεται ότι δεν θα τονώσει την
τέχνη και τη διαφορετικότητά του παρά μόνον αποδεχόμενος την
ομοιότητά του με όλο τον κόσμο.
Ο καλλιτέχνης διαπλάθεται μέσα σ’ ένα αδιάκοπο πηγαινέλα
από το εγώ του στους άλλους, στο μεταίχμιο1 μεταξύ της αναγκαίας
γι’ αυτόν ομορφιάς και της κοινότητας από την οποία αδυνατεί να
αποσπαστεί. Γι’ αυτό τον λόγο οι αληθινοί καλλιτέχνες δεν
περιφρονούν τίποτε και υποχρεώνουν εαυτούς να κατανοούν αντί να
κρίνουν. Κι αν πρέπει να πάρουν το μέρος κάποιου σε αυτόν τον
κόσμο, δεν μπορούν παρά να ταχθούν υπέρ μιας κοινωνίας όπου,
σύμφωνα με την ιστορική ρήση του Νίτσε2, δεν θα κυριαρχεί πλέον ο
κριτής αλλά ο δημιουργός, είτε είναι εργάτης είτε διανοούμενος.
[…] Ο καλλιτέχνης μπορεί να ξαναβρεί το αίσθημα μιας
ζωντανής κοινωνίας που θα τον δικαιώσει με μόνη προϋπόθεση να
αποδεχτεί, όσο του είναι δυνατόν, τη διπλή υποχρέωση που
προσδίδει αξία στο έργο του: να ταχθεί στην υπηρεσία της αλήθειας
και της ελευθερίας. Εφόσον, προορισμός του είναι να συνενώσει τον
μεγαλύτερο δυνατόν αριθμό ανθρώπων, αδυνατεί να συμβιβαστεί με
το ψεύδος και τη δουλεία που, όπου βασιλεύουν, πολλαπλασιάζουν
τη μοναξιά. Όποιες κι αν είναι οι προσωπικές μας αναπηρίες, το
μεγαλείο της δουλειάς μας θα ριζώσει μόνο αν αναλάβουμε μια
δέσμευση διττή3, που δύσκολα τηρείται: την άρνηση του ψεύδους για
ό,τι γνωρίζουμε και την αντίσταση στην καταπίεση.
(Αλμπέρ Καμύ, «Ο Καλλιτέχνης και η Εποχή του. Ομιλίες στη Σουηδία»,
εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα, 2011, απόσπασμα, σελ. 26-28, διασκευή)
1 μεταίχμιο: το διαχωριστικό σημείο ανάμεσα σε δύο αντίθετες καταστάσεις
2 Νίτσε: Γερμανός φιλόσοφος
3 διττή: διπλή
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
1η δραστηριότητα
Α1. «Προσωπικά … είτε διανοούμενος»: Παρουσιάστε
περιληπτικά στην τάξη σας το περιεχόμενο του
συγκεκριμένου αποσπάσματος του κειμένου. (60-80
λέξεις)
Μονάδες 15
2η δραστηριότητα
Α2. αντιθέτως, λοιπόν, γι’ αυτό τον λόγο, εφόσον: Ποιος
είναι ο ρόλος της κάθε διαρθρωτικής λέξης/φράσης στη
συνοχή του κειμένου;
Μονάδες 4
Α3. Να δώσετε έναν τίτλο στο κείμενο.
Μονάδες 3
Α4. α) ουδέποτε, επιτρέπει, αδυνατεί, δέσμευση: Να γράψετε
ένα αντώνυμο για κάθε μία από τις παραπάνω λέξεις.
(μον. 4)
β) περιφρονούν, υποχρέωση: Για κάθε μία από τις
παραπάνω λέξεις του κειμένου να δημιουργήσετε μία
πρόταση που θα φανερώνει τη σημασία τους. (μον. 4)
Μονάδες 8
3η δραστηριότητα
Α5. Σε μία σύντομη ομιλία σας στη Βουλή των Εφήβων να
προτείνετε τρόπους με τους οποίους το σύγχρονο
σχολείο θα αναλάβει καθοριστικό ρόλο στην πρόοδο της
τέχνης και του πολιτισμού. (200-250 λέξεις)
Μονάδες 20
Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Εισαγωγικό Σημείωμα
Η Alda Merini είναι Ιταλίδα ποιήτρια και το 1996 προτάθηκε από τη
Γαλλική Ακαδημία για το βραβείο Νόμπελ στη Λογοτεχνία.
[Ένα ποίημα δυο ερμηνείες]
Δεν έχω ανάγκη από χρήματα.
Έχω ανάγκη από αισθήματα,
από λέξεις, από λέξεις σοφά διαλεγμένες,
από λουλούδια που τα λένε σκέψεις,
από ρόδα που τα λένε παρουσίες,
από όνειρα που κατοικούν τα δέντρα,
από τραγούδια που κάνουν τ’ αγάλματα να χορεύουν,
από άστρα που ψιθυρίζουν στ’ αυτί των εραστών.
Έχω ανάγκη από ποίηση,
εκείνη τη μαγεία που καίει το βάρος των λέξεων,
που ξυπνά τις συγκινήσεις και φέρνει καινούργια χρώματα.
Alda Merini, Μετάφραση: Ευαγγελία Πολύμου,
https://bibliotheque.gr/article/67424.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
1η δραστηριότητα
Β1. Σε μία παράγραφο 50–60 λέξεων να καταγράψετε ποιες
είναι οι προσδοκίες της ποιήτριας. Τεκμηριώστε την
απάντησή σας με στοιχεία του ποιήματος.
Μονάδες 15
2η δραστηριότητα
Β2. α) Να εντοπίσετε και να καταγράψετε τρεις
προσωποποιήσεις που υπάρχουν στο ποίημα. (μον. 6) Τι
πετυχαίνει με τη χρήση τους η ποιήτρια; (μον. 1)
β) Η φράση «έχω ανάγκη» επαναλαμβάνεται στο ποίημα.
Να ερμηνεύσετε τη λειτουργία της επανάληψης ως προς
το νόημα του κειμένου. (μον. 8)
Μονάδες 15
3η δραστηριότητα
Β3. Η ποιήτρια δηλώνει ότι έχει ανάγκη την ποίηση. Εσείς,
στη ζωή σας, κατά πόσο έχετε ανάγκη από κάποια μορφή
τέχνης (μουσική, ζωγραφική, θέατρο, λογοτεχνία κ.λπ.);
Σε ένα κείμενο 100-150 λέξεων να αναπτύξετε την άποψή
σας.
Μονάδες 20
ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟΥΣ
1. Στο τετράδιο να γράψετε μόνον τα προκαταρκτικά (ημερομηνία,
εξεταζόμενο μάθημα). Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο
τετράδιο.
2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των
φωτοαντιγράφων, αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Δεν
επιτρέπεται να γράψετε καμιά άλλη σημείωση. Κατά την
αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα
φωτοαντίγραφα.
3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα, μόνο με
μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό ανεξίτηλης μελάνης.
4. Κάθε τεκμηριωμένη απάντηση είναι αποδεκτή.
5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των
φωτοαντιγράφων.
6. Ώρα δυνατής αποχώρησης: 10.00 π.μ.
