Εκατομμύρια άνθρωποι στη Μέση Ανατολή εξακολουθούν να ονειρεύονται ασφαλείς, ήσυχες ζωές μακριά από ξεριζωμούς, εικόνες φρίκης και θάνατο. Το τελευταίο έτος του πολέμου όμως, το χειρότερο στη σύγχρονη ιστορία της περιοχής, έδειξε για άλλη μια φορά ότι τα όνειρα για ειρήνη δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν, καθώς τα βαθιά πολιτικά, στρατηγικά και θρησκευτικά ρήγματα παραμένουν αγεφύρωτα. Για άλλη μια φορά, ο πόλεμος αναδιαμορφώνει την πολιτική της Μέσης Ανατολής.
Από τότε, το Ισραήλ προκάλεσε ανείπωτη καταστροφή στους Παλαιστίνιους στη Γάζα. Περίπου 43.000 άνθρωποι, κυρίως άμαχοι έχουν σκοτωθεί, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Χαμάς. Μεγάλο μέρος της Γάζας είναι ερειπωμένο. Οι Παλαιστίνιοι κατηγορούν το Ισραήλ για γενοκτονία. Και ο πόλεμος έχει εξαπλωθεί. Δώδεκα μήνες μετά την επίθεση της Χαμάς, η Μέση Ανατολή βρίσκεται στο χείλος ενός ακόμη χειρότερου πολέμου, ευρύτερου και ακόμη πιο καταστροφικού.
Η χρονιά που «γκρέμισε» τη Μέση Ανατολή και άλλαξε τον κόσμο ξεκίνησε με τη συντονισμένη επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ και ολοκληρώνεται με μία γενικευμένη όπως όλα δείχνουν σύρραξη. Ένα χρόνο μετά, η Μέση Ανατολή απέχει ελάχιστα από έναν ολοκληρωτικό πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Ιράν.
Σήμερα και αφού το Ισραήλ δολοφόνησε τον αρχηγό της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα, και ξεκίνησε χερσαία εισβολή στον Λίβανο, και αφού το Ιράν ανταπέδωσε εκτοξεύοντας σχεδόν 200 πυραύλους στο Ισραήλ, η Μέση Ανατολή βιώνει μια από τις πιο επικίνδυνες στιγμές του τελευταίου μισού αιώνα.
Το βασικό ερώτημα πλέον είναι αν θα κλιμακωθεί η σύγκρουση και αν οι δυνάμεις των Ηνωμένων Πολιτειών θα εμπλακούν πιο άμεσα. Η Ουάσιγκτον υπερασπίστηκε το δικαίωμα του Ισραήλ να αντεπιτεθεί στο Ιράν, προειδοποιεί όμως ενάντια σε άμεσες επιθέσεις στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του φοβούμενη ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να προκαλέσει μια ανεξέλεγκτη αλυσιδωτή αντίδραση.
Μάκης Λεβής στο Newsbomb.gr: «H Xαμάς σκότωσε τη μισή τάξη του γιου μου, έκαψε τη νταντά του»
Ο Μάκης Λεβής, ελεύθερος επαγγελματίας που τα τελευταία 14 χρόνια ζει και εργάζεται στη χώρα, έκανε μία οδυνηρή αναδρομή στην πιο δύσκολη στιγμή της ζωής του. Στις 6 Οκτωβρίου του 2023 θυμάται, γιόρτασαν τα γενέθλια του μεγάλου του γιού Γιόναταν, ο οποίος είναι σήμερα 11 ετών. Φίλοι και συγγενείς συγκεντρώθηκαν για να του ευχηθούν στο ειδυλλιακό -μέχρι τότε- «μοσάβ» ( τύπος συνεταιριστικής γεωργικής κοινότητας) στα σύνορα του Ισραήλ με τη Λωρίδα της Γάζας.
«Την επόμενη ημέρα ξυπνήσαμε με ήχους από σειρήνες, καλάσνικοφ, τρομοκράτες μέσα στο κράτος. Σκότωσαν γυναίκες και παιδιά μέσα στο σπίτι τους, στα καταφύγια. Υπάρχουν βίντεο που δείχνουν την ωμή βία. Ήρθαν για να σκοτώσουν, να βιάσουν, να καταλύσουν το κράτος. Ας μην ξεχνάμε ότι στη διακήρυξή της, η Χαμάς μιλάει για αφανισμό του κράτους του Ισραήλ, γι’ αυτό τον λόγο δημιουργήθηκε» λέει.
Αμέσως κατάλαβαν τι είχε συμβεί. «Αμπαρωθήκαμε την επόμενη κιόλας στιγμή στο καταφύγιο, ένα δωμάτιο με μπετόν μέσα στο ίδιο μας το σπίτι. Λάβαμε εντολή να κλείσουμε πόρτες και παράθυρα και να κλειδωθούμε. Η αλήθεια είναι ότι εμείς υπήρξαμε απίστευτα τυχεροί γιατί οι ένοπλοι προσπάθησαν να μπουν και στο δικό μας μοσάβ, αλλά μας “βοήθησε” η συγκυρία. Λίγο καιρό πριν την επίθεση Βεδουίνοι είχαν αρχίσει να κλέβουν αυτοκίνητα από την περιοχή άρα είχε αυξηθεί η ασφάλεια του οικισμού. Όταν προσπάθησαν να μπουν μέσα, μία ομάδα 72 ατόμων τους σταμάτησε με αποτέλεσμα να φύγουν».
Οι πρώτες ώρες στο καταφύγιο όπως λέει ήταν δραματικές. Τους έδωσαν οδηγίες να βγάλουν τα χερούλια από τις πόρτες. Οι τρομοκράτες συχνά βάζουν φωτιά στον περιβάλλοντα χώρο για να σε πνίξουν με τους καπνούς και να αναγκαστείς να βγεις έξω. Τους είπαν λοιπόν να προμηθευτούν βρεγμένες πετσέτες. Και τα παιδιά; τον ρωτάμε. Πώς βίωσαν τις επιθέσεις, τον πανικό των πρώτων ωρών; «Τα αφήσαμε να βυθιστούν στα τάμπλετ. Κάναμε τα πάντα για να μην φθάσουν οι πληροφορίες και η ανησυχία μας σε εκείνα…»
Πολλοί γνωστοί, φίλοι και γείτονες όμως δεν είχαν την ίδια τύχη. «Η μισή τάξη του γιου μου σκοτώθηκε. Οι τρομοκράτες μπήκαν μέσα και βίασαν κορίτσια από 9-10 ετών μέχρι ηλικιωμένες γυναίκες. Σκότωσαν αδιάκριτα. Ο δάσκαλος μουσικής των παιδιών, ο προπονητής μπάσκετ, η νταντά τους με τα εγγόνια της. Την έκαψαν μέσα στο ίδιο της το σπίτι» λέει συντετριμμένος. Και συνεχίζει: «Θέλουν να κάνουν πόλεμο, έστω “ιερό” όπως τον βαφτίζουν; Ας υποθέσουμε ότι το δέχομαι. Δεν σκοτώνει κανείς αδιακρίτως παιδιά και γυναίκες. Όταν ρίχνεις ρουκέτα στο σπίτι μου, φταις και εγώ θα γκρεμίσω το δικό σου».
Ο κ Λεβής επέστρεψε στην Ελλάδα με τους δύο γιους του στις 10 Οκτωβρίου του 2023, τρία 24ωρα μετά τις αιματηρές επιθέσεις. Σήμερα τα παιδιά του ζουν σε ένα ξενοδοχείο στη Νεκρά Θάλασσα μαζί με τη μητέρα τους, όπως χιλιάδες ακόμη Ισραηλινοί που έμεναν στο νότο πριν από την 7η Οκτωβρίου και μετεγκαταστάθηκαν για λόγους ασφαλείας, με έξοδα της κυβέρνησης Νετανιάχου. Το κράτος, λέει, βοηθάει τους πολίτες να διαχειριστούν το τραύμα, υπάρχουν παντού κινητές μονάδες ψυχολόγων, η βοήθεια είναι άμεση και πανταχού παρούσα.
Πώς βλέπει λοιπόν τις καταιγιστικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή ένα χρόνο μετά; Η κατάσταση στην περιοχή παραμένει έκρυθμη και οι ισορροπίες τρόμου με το Ιράν προκαλούν έντονη ανησυχία στη διεθνή κοινότητα. Ο κ Λεβής δίνει τη δική του «αισιόδοξη» εκδοχή σε πείσμα των δυσοίωνων προβλέψεων. «Για μένα η κατάσταση είναι καλύτερη. Η Χαμάς έχει αποδεκατιστεί, δεν πέφτουν πλέον ρουκέτες.
Το δίχτυ πληροφοριών του ισραηλινού στρατού είναι καλύτερο από ποτέ. Κάποιοι ανοίγουν το στόμα τους και μιλάνε. Όταν η Χαμάς ζούσε και βασίλευε, τα στόματα έμεναν κλειστά απο φόβο. Όχι πια. Στον Λίβανο το μόνο που θέλει το Ισραήλ είναι να απωθήσει το Χεζμπολάχ από τα σύνορα». Και κλείνει με μία φράση: “Όλο το Ισραήλ ελπίζει και θέλει την ειρήνη”.
Οι ψευδαισθήσεις που κατέρρευσαν
Οι ΗΠΑ προειδοποίησαν επανειλημμένα ενάντια σε μία κλιμάκωση στην περιοχή, ωστόσο δεν κατάφεραν να τη σταματήσουν, ακόμη και με 40.000 αμερικανικές δυνάμεις στην περιοχή. Για τα «γεράκια» εντός του Ισραήλ ο πόλεμος που ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου του 2023 ενάντια στη Χαμάς είναι «πόλεμος για την εθνική επιβίωση» ,«καθήκον» για ένα έθνος που «δημιουργήθηκε στον απόηχο του Ολοκαυτώματος», όπως λέει ο πρώην πρέσβης του Ισραήλ στις Ηνωμένες Πολιτείες, Μάικλ Όρεν.
Αυτό έγινε πριν το Ισραήλ ισοπεδώσει τη Γάζα ενάντια στις διεθνείς εκκλήσεις, πριν εξαπολύσει τις συντονισμένες επιθέσεις σε συσκευές επικοινωνίας μελών της Χεζμπολάχ στον Λίβανο και πριν ο Νετανιάχου εγκρίνει το σχέδιο για τη δολοφονία του Νασράλα και τον συστηματικό «αποκεφαλισμό» μεγάλου μέρους της ηγεσίας της Χεζμπολάχ.
Ένας χρόνος πολέμου έχει αφαιρέσει πολλές υποθέσεις και ψευδαισθήσεις. Μία από αυτές είναι η πεποίθηση του Νετανιάχου ότι θα μπορούσε να διαχειριστεί το ζήτημα των Παλαιστινίων χωρίς να κάνει παραχωρήσεις στα αιτήματά τους για αυτοδιάθεση.
Κατέρρευσαν επίσης οι ευσεβείς πόθοι που είχαν παρηγορήσει τους ανήσυχους δυτικούς συμμάχους του Ισραήλ. Οι ηγέτες στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, μεταξύ άλλων, είχαν πείσει τους εαυτούς τους ότι ο Νετανιάχου, αν και εναντιωνόταν σε ένα παλαιστινιακό κράτος δίπλα στο Ισραήλ σε όλη του την πολιτική ζωή, θα μπορούσε με κάποιο τρόπο να πειστεί να τερματίσει τον πόλεμο.
Η άρνησή του μεταξύ άλλων τορπίλισε το φιλόδοξο αμερικανικό ειρηνευτικό σχέδιο. Η «μεγάλη συμφωνία» του προέδρου Μπάιντεν πρότεινε ότι το Ισραήλ θα λάβει πλήρη διπλωματική αναγνώριση από τη Σαουδική Αραβία, την πιο ισχυρή ισλαμική χώρα, με αντάλλαγμα να επιτρέψει την ανεξαρτησία της Παλαιστίνης. Οι Σαουδάραβες θα ανταμείβονταν με ένα σύμφωνο ασφαλείας με τις ΗΠΑ.
Το σχέδιο Μπάιντεν κατέρρευσε με το πρώτο εμπόδιο. Ο Νετανιάχου είπε τον Φεβρουάριο ότι η συγκρότηση του κράτους θα ήταν «τεράστια ανταμοιβή» για τη Χαμάς. Ο Μπεζαλέλ Σμότριχ, ένας από τους υπερεθνικιστές εξτρεμιστές στο υπουργικό του συμβούλιο, είπε ότι θα ήταν«υπαρξιακή απειλή» για το Ισραήλ.
Ο ηγέτης της Χαμάς, Γιάχια Σινουάρ ο οποίος φέρεται να είναι ζωντανός κάπου στη Γάζα είχε τις δικές του ψευδαισθήσεις. Πριν από ένα χρόνο, φέρεται να ήλπιζε ότι ο υπόλοιπος λεγόμενος «άξονας αντίστασης» του Ιράν θα συμμετείχε, με πλήρη ισχύ, σε έναν πόλεμο κατά του Ισραήλ. Έκανε λάθος.
Ο Σινουάρ κράτησε το σχέδιό του να επιτεθεί στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου τόσο μυστικό που αιφνιδίασε τον εχθρό του. Εξέπληξε ακόμη και κάποιους από τη δική του πλευρά. Διπλωματικές πηγές είπαν στο BBC ότι μπορεί να μην είχε καν μοιραστεί τα σχέδιά του με την εξόριστη πολιτική ηγεσία της ίδιας του της οργάνωσης στο Κατάρ. Το Ιράν κατέστησε σαφές ότι δεν ήθελε έναν ευρύτερο πόλεμο, καθώς το Ισραήλ εισέβαλε στη Γάζα και ο Πρόεδρος Μπάιντεν διέταξε τις αμερικανικές ομάδες κρούσης αερομεταφορέων να πλησιάσουν για να προστατεύσουν το Ισραήλ.
Αντίθετα, ο Χασάν Νασράλα και ο φίλος και σύμμαχός του, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, περιορίστηκαν στον εκτόξευση ρουκετών στα βόρεια σύνορα του Ισραήλ, κάτι που, όπως είπαν, θα συνεχιζόταν μέχρι την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα. Οι στόχοι ήταν κυρίως στρατιωτικοί, αλλά το Ισραήλ απομάκρυνε περισσότερους από 60.000 ανθρώπους από τα σύνορα. Στον Λίβανο, ίσως οι διπλάσιοι αναγκάστηκαν να φύγουν στους μήνες που ακολούθησαν, όσο το Ισραήλ
Το Ισραήλ κατέστησε σαφές ότι δεν θα ανεχόταν έναν αόριστο πόλεμο φθοράς με τη Χεζμπολάχ. Ακόμα κι έτσι, ορισμένοι θεωρούσαν ότι το τρομερό μαχητικό ιστορικό της Χεζμπολάχ σε προηγούμενους πολέμους και το οπλοστάσιο πυραύλων της που παρείχε το Ιράν θα απέτρεπαν το Ισραήλ.
Τον Σεπτέμβριο, το Ισραήλ πέρασε στην επίθεση. Κανείς εκτός των ανώτερων βαθμίδων των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων (IDF) και της κατασκοπευτικής υπηρεσίας Μοσάντ δεν πίστευε ότι θα μπορούσε να προκληθεί τόσο μεγάλη ζημιά στον πιο ισχυρό σύμμαχο του Ιράν. Το Ισραήλ πυροδότησε εξ αποστάσεως παγιδευμένους βομβητές και walkie-talkie καταστρέφοντας τις επικοινωνίες της Χεζμπολάχ και σκοτώνοντας ηγέτες.
Ξεκίνησε μια από τις πιο έντονες εκστρατείες βομβαρδισμών στον σύγχρονο πόλεμο. Την πρώτη μέρα, το Ισραήλ σκότωσε περίπου 600 Λιβανέζους, ανάμεσά τους και πολλούς άμαχους. Στις 27 Σεπτεμβρίου, μία αεροπορική επιδρομή στα νότια προάστια της Βηρυτού σκότωσε τον Χασάν Νασράλα, τον ηγέτη της Χεζμπολάχ και πολλούς από τους κορυφαίους υπολοχαγούς του.
Ο Νασράλα ήταν ένα ζωτικό μέρος του «άξονα αντίστασης» του Ιράν, της άτυπης συμμαχίας και του αμυντικού δικτύου συμμάχων και πληρεξουσίων του. Το Ισραήλ μετέτρεψε τον πόλεμο στα σύνορα μία μεγαλύτερη αντιπαράθεση. Αν η στρατηγική πρόθεση ήταν να αναγκαστεί η Χεζμπολάχ να σταματήσει τα πυρά και να αποσυρθεί από τα σύνορα, απέτυχε.
Η επίθεση και η εισβολή στο νότιο Λίβανο δεν πτόησε το Ιράν. Το Ιράν φαίνεται να έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ανοιχτή απροθυμία του να διακινδυνεύσει έναν ευρύτερο πόλεμο, ενθάρρυνε το Ισραήλ να πιέσει σκληρότερα. Ο αντίκτυπος ήταν επικίνδυνος και η ισραηλινή απάντηση ήταν εγγυημένη, αλλά για τον ανώτατο ηγέτη και τους Φρουρούς της Επανάστασης του Ιράν, είχε γίνει η λιγότερο κακή επιλογή. Την Τρίτη 1 Οκτωβρίου, το Ιράν επιτέθηκε στο Ισραήλ με βαλλιστικούς πυραύλους.
Το θέμα πλέον είναι τι θα κάνει ο Νετανιάχου. Θα στείλει ένα ακόμη μήνυμα στο Ιράν για το τι θα μπορούσε να κάνει το Ισραήλ στο μέλλον, όπως έκανε τον Απρίλιο όταν στόχευσε σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις στην ιερή πόλη Ισφαχάν; Θα πλήξει πετρελαιοπαραγωγικές εγκαταστάσεις και λιμάνια; Ή θα στοχεύσει απευθείας στις εγκαταστάσεις που απειλούσε να χτυπήσει εδώ και χρόνια, ξεκινώντας από τις υπόγειες εγκαταστάσεις Nατάνζ όπου το Ιράν εμπλουτίζει ουράνιο σε βαθμό σχεδόν βόμβας;
newsbomb.gr
