Γιατί χαλάει η διάθεσή μας όσο χειμωνιάζει; Οι λύσεις στο πρόβλημα

Όσο ο καιρός κρυώνει και οι ημέρες γίνονται μικρότερες μπαίνοντας στον χειμώνα, αρκετοί άνθρωποι παρατηρούν ότι έχουν μειωμένη ενέργεια και αισθάνονται λιγότερο ευδιάθετοι από ό,τι συνήθως. Και ενώ τα συναισθήματα αυτά μπορεί να είναι προσωρινά για κάποιους, περίπου ένας στους τρεις ανθρώπους παλεύουν τακτικά τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες με ένα είδος κατάθλιψης που λέγεται εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (SAD).

Τα συμπτώματα μπορεί να ποικίλλουν από ήπια έως σοβαρά και συνήθως περιλαμβάνουν:

• Πεσμένη διάθεση
• Απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης από πράγματα που πριν απολάμβαναν
• Αλλαγή στην όρεξη για φαγητό (συνήθως τρώνε περισσότερο)
• Αλλαγές στον ύπνο (συνήθως περισσότερος ύπνος)
• Αίσθημα αναξιότητας

Οι ερευνητές δεν είναι σαφείς όσον αφορά στις αιτίες της SAD, αλλά κάποιες έρευνες υποδεικνύουν ότι μπορεί να οφείλεται σε υπολειτουργικό υποθάλαμο (την περιοχή του εγκεφάλου που ρυθμίζει βιολογικές διαδικασίες όπως η διάθεση, ο ύπνος και η όρεξη) ή στην παραγωγή υπερβολικής μελατονίνης (ορμόνη που ελέγχει τον κύκλο ύπνου-αφύπνισης, η οποία παράγεται από την επίφυση του εγκεφάλου). Ορισμένοι ερευνητές έχουν, επίσης, διατυπώσει τη θεωρία ότι μπορεί να οφείλεται στον διαταραγμένο κιρκαδιανό ρυθμό -τη φυσική, εσωτερική διαδικασία που ρυθμίζει τον κύκλο ύπνου-αφύπνισης.

Βέβαια, είναι πιθανό να υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που παίζουν ρόλο. Για παράδειγμα, έρευνες έχουν υποδείξει ότι οι γυναίκες είναι πιθανότερο να βιώσουν την εν λόγω διαταραχή -αν και, λόγω έλλειψης συγκεκριμένων στοιχείων, δεν είναι βέβαιο αν πράγματι υφίστανται αυτές οι διαφορές μεταξύ των δύο φύλων και γιατί.

Τρόποι αντιμετώπισης
Κάποιοι άνθρωποι παρατηρούν ότι τα συμπτώματά τους αρχίσουν να βελτιώνονται με την αλλαγή της εποχής και τον ερχομό της άνοιξης. Αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν πράγματα που μπορεί να κάνει κάποιος κατά τη διάρκεια του χειμώνα ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει τα συμπτώματά του.

Για τους πάσχοντες από SAD, οι βασικές θεραπείες που συστήνονται περιλαμβάνουν τις ψυχολογικές παρεμβάσεις (π.χ. θεραπεία) ή τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής (π.χ. αντικαταθλιπτικά). Έρευνα δείχνει ότι η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (που επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση των ενοχλητικών σκέψεων και την αλλαγή της συμπεριφοράς) είναι μια αποτελεσματική θεραπεία της διαταραχής και ότι οι επιδράσεις της μπορεί να διαρκούν περισσότερο από άλλες θεραπευτικές επιλογές.

Σημαντικό κομμάτι της γνωστικής συμπεριφορικής θεραπείας είναι η υποστήριξη των ασθενών με μια τεχνική που λέγεται συμπεριφορική ενεργοποίηση και η οποία στοχεύει στη βελτίωση της διάθεσης μέσω της ενθάρρυνσης των ασθενών να δομήσουν την ημέρα τους με ουσιώδεις και ευχάριστες δραστηριότητες. Οι έρευνες δείχνουν, επίσης, ότι ορισμένα αντικαταθλιπτικά (συγκεκριμένα τα SSRI) μπορεί να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά στη θεραπεία των συμπτωμάτων της SAD.

Εκτός από την επαγγελματική βοήθεια, όμως, υπάρχουν και άλλα βήματα που μπορεί να κάνει κάποιος για να αντιμετωπίσει την εποχιακή συναισθηματική διαταραχή κατά τη διάρκεια της ημέρας. Το να βγαίνει από το σπίτι και να εκτίθεται στο ηλιακό φως είναι ένα από αυτά. Σύμφωνα με μία μελέτη, μάλιστα, όσο μεγαλύερη η έκθεση στο ηλιακό φως κατά τη διάρκεια της ημέρας τόσο μεγαλύτερη και η βελτίωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων.

Οι επιστήμονες υποστηρίζουν, ακόμη, ότι παράγοντες του τρόπου ζωής (όπως τα επίπεδα φυσικής άσκησης και η διατροφή) μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο τόσο στην πρόκληση όσο και στη διαχείριση της κατάθλιψης. Για τη SAD συγκεκριμένα, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι η άσκηση μπορεί να βελτιώνει τα συμπτώματα, ενδεχομένως λόγω των αλλαγών που προκαλεί στον κιρκαδιανό ρυθμό. Επανεξέταση που ερεύνησε την επίπτωση της άσκησης στην κατάθλιψη ανέδειξε τόσο ψυχολογικά όσο και σωματικά οφέλη.