Την περασμένη Τρίτη, στον αριθμό 51 της Upper Brook Street, στο Λονδίνο, επικρατούσε αναβρασμός. Την πόρτα της -προσφάτως ανακαινισμένης- ελληνικής πρεσβευτικής κατοικίας πέρναγαν έντεκα από τους ισχυρότερους Ινδούς επιχειρηματίες του Ηνωμένου Βασιλείου. Επρόκειτο για την προγραμματισμένη -από τον περασμένο Φεβρουάριο, κατά την επίσκεψη Μητσοτάκη στην Ινδία- συνάντησή τους με τον Ελληνα πρωθυπουργό. Δεν ήταν μια τυπική συνάντηση γνωριμίας. Οι έντεκα πανίσχυροι επιχειρηματίες, τέσσερις εκ των οποίων billionaires, κάθισαν για ένα χαλαρό lunch, μαζί με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, τον προϊστάμενο του οικονομικού γραφείου του πρωθυπουργού Αλέξη Πατέλη, την ειδική σύμβουλο διεθνούς πολιτικής και δημόσιας διπλωματίας Αριστοτελία Πελώνη, τον νέο διπλωματικό σύμβουλο Μίλτωνα Νικολαΐδη και τον τον πρέσβη Γιάννη Τσαούση.
Στην ιδιωτική αυτή συνάντηση συμμετείχαν, σύμφωνα με απόλυτα ασφαλείς πληροφορίες του «ΘΕΜΑτος», μεταξύ άλλων ο Uday Khemka (αντιπρόεδρος της SUN Group, επενδυτής στις ΑΠΕ, επιχειρηματίας και φιλάνθρωπος), ο Vindi Banga (επικεφαλής του UK Government Investments, έμπειρο στέλεχος πολυεθνικής, επενδυτής και αδερφός του προέδρου της Παγκόσμιας Τράπεζας Ajay Banga), ο Kishore Lulla (executive director της μέχρι πρότινος εισηγμένης στη Νέα Υόρκη εταιρείας παραγωγής του Μπόλιγουντ Eros Media Group), ο Vikram Shroff (αντιπρόεδρος και Co-CEO της χημικής βιομηχανίας με εξειδίκευση στην αγροτική παραγωγή UPL Group). Επίσης, ο δισεκατομμυριούχος βιομήχανος Sanjay Kirloskar, ο επίσης δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας στον τομέα των κατασκευών, των ξενοδοχείων και του real estate Surinder Arora, καθώς και ένα μέλος της πανίσχυρης οικογένειας Hinduja, ιδιοκτήτριας της βιομηχανίας κατασκευής λεωφορείων British Leyland και με δραστηριότητα στις κατασκευές φορτηγών, στα λιπαντικά, στην τραπεζική, στα media κ.ά.
Τι είπαν
Ο σεφ είχε ετοιμάσει ελληνικό φαγητό με ινδικές επιρροές, σε μια προσπάθεια να ενώσει τους δύο πολιτισμούς και να κάνει τους καλεσμένους να αισθανθούν σαν στο σπίτι τους. Ετσι, μεταξύ τύρου και αχλαδιού, ή καλύτερα μεταξύ καλτσουνιών και σαμόσα (ινδικά παραδοσιακά τυροπιτάκια), οι εκατομμυριούχοι και δισεκατομμυριούχοι επενδυτές, επιχειρηματίες, φιλάνθρωποι κ.ά. είχαν την ευκαιρία να ανταλλάξουν, αλλά κυρίως να ακούσουν τις απόψεις του πρωθυπουργού επάνω σε φλέγοντα ζητήματα. Αλλά και να βολιδοσκοπήσουν τις προθέσεις της ελληνικής κυβέρνησης σε μια μάλλον διερευνητική συζήτηση, από επενδύσεις που θέλουν ή σκέφτονται να κάνουν στην Ελλάδα, μέχρι και στην οικονομική μετανάστευση των οικογενειών τους. Μια και το κλίμα δεν ήταν αυτό της επίσημης και βασισμένης στους τύπους εκδήλωσης που θα περίμενε κανείς στην πρεσβευτική κατοικία, αλλά περισσότερο μια ελεύθερη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης, οι προσκεκλημένοι ξεναγήθηκαν στην εντυπωσιακή πρεσβευτική κατοικία (θαυμάζοντας το γραφείο του Σεφέρη, το αναγνωστήριο που ανοίγει για το κοινό δύο Σάββατα κάθε μήνα, αλλά και τη βιβλιοθήκη με τα ελληνικά παιδικά βιβλία που φτιάχνεται τώρα) και άκουσαν τη σύντομη εισαγωγική τοποθέτηση του Ελληνα πρωθυπουργού. Στη συνέχεια, οι επιχειρηματίες έπαιρναν με τη σειρά τον λόγο και τον βομβάρδιζαν με ερωτήματα.
Ηθελαν να μάθουν την άποψη του Κυριάκου Μητσοτάκη για ζητήματα όπως η παγκόσμια οικονομία, η έκθεση Ντράγκι, οι εξελίξεις σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο στη Γερμανία και τη Γαλλία, τα πολεμικά μέτωπα σε Ουκρανία και Συρία, αλλά και για πρόσωπα όπως η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο Εμανουέλ Μακρόν κ.ά. Μαθαίνουμε ότι οι προσκεκλημένοι, οικονομικοί παράγοντες με παγκόσμια δραστηριότητα, παρουσία και επιρροή, δεν έκρυψαν τον ενθουσιασμό τους για το γεγονός ότι ο Ελληνας πρωθυπουργός είχε μια τεκμηριωμένη απάντηση και άποψη για κάθε ζήτημα το οποίο άνοιγαν και ότι φαινόταν «διαβασμένος», γεγονός το οποίο έκανε την κουβέντα να τραβάει χρονικά (διήρκεσε κάτι παραπάνω από μιάμιση ώρα) και να μην επικεντρώνεται μόνο στη συνάρτηση των επιπτώσεων με την ελληνική οικονομία και διπλωματία, καθώς και την προσέλκυση επενδύσεων στη χώρα. Κάποιοι εξ αυτών, μάλιστα, δήλωσαν πως, παρότι ήταν ενήμεροι πως η Ελλάδα είναι μια ασφαλής χώρα (επενδυτικά, καθώς παρέχει ένα σταθερό πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον), αλλά αισθάνθηκαν ακόμα πιο άνετα μετά από αυτή τη συζήτηση.
Το… κυρίως πιάτο
Αφού η συνάντηση των ισχυρότερων Ινδών επιχειρηματιών στο Ηνωμένο Βασίλειο είχε προγραμματιστεί μετά από συνεννόηση του πρωθυπουργού της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι με τον Κυριάκο Μητσοτάκη και οριστικοποιήθηκε με τη βοήθεια του Υπατου Αρμοστή της Ινδίας στο Ηνωμένο Βασίλειο, η συζήτηση δεν θα μπορούσε να μείνει στα… γενικά. Οι εκπρόσωποι των ισχυρότερων ινδικών επιχειρήσεων και οικογενειών έστρεψαν γρήγορα την κουβέντα τους με τον Ελληνα πρωθυπουργό και το -πολύ στενό- επιτελείο του σε «λεπτομέρειες» που τους ενδιαφέρον περισσότερο. Εν πρώτοις, για τους Ινδούς επιχειρηματίες αποτελεί τεράστιο πρόβλημα το γεγονός ότι η Μεγάλη Βρετανία -χώρα με την οποία, για ιστορικούς λόγους, βρίσκονται πιο κοντά- μετά το Brexit τούς στέρησε την εύκολη πρόσβαση στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Οι ίδιοι δεν κρύβουν το ενδιαφέρον τους να χτίσουν μια νέα βάση -από οικονομικής απόψεως- εντός της Ε.Ε., ώστε να διευκολύνουν τις οικονομικές δραστηριότητες των επιχειρήσεών τους με το μεγαλύτερο εμπορικό μπλοκ του πλανήτη.
Η Ελλάδα είναι μία από τις υποψήφιες χώρες για τη μεταφορά ή επέκταση των εμπορικών τους δραστηριοτήτων όχι μόνο επειδή είναι μέλος της Ε.Ε. και διαθέτει οικονομική και πολιτική σταθερότητα, αλλά και λόγω της προνομιακής γεωγραφικής θέσης της μεταξύ Δύσης και Ανατολής, καθώς και της φιλικής κουλτούρας των λαών που συνδέονται από τα αρχαία χρόνια. Αρκετοί από τους συνδαιτυμόνες του πρωθυπουργού δεν έκρυψαν το διερευνητικό τους ενδιαφέρον ώστε να αποτελέσει η Ελλάδα τη βάση αυτή που ψάχνουν για τη σύνδεση με την Ε.Ε.
Ωστόσο, δεν είναι μόνο το κομμάτι της εμπορικής δραστηριότητας με την Ε.Ε. που τους ενδιαφέρει. Σε ένα πιο προσωπικό επίπεδο, όπως εξήγησαν κάποιοι από τους Ινδούς επιχειρηματίες στον Κυριάκο Μητσοτάκη, μέχρι την 1η Απριλίου, ημέρα που ξεκινά το νέο φορολογικό έτος στο Ηνωμένο Βασίλειο, θα αποχωρήσουν από εκεί, ακολουθώντας άλλους συμπατριώτες τους ή και αλλοδαπούς γενικότερα επιχειρηματίες που μετανάστευσαν αλλού. Ο λόγος είναι η κατάργηση από την κυβέρνηση των Εργατικών του ευνοϊκού φορολογικού καθεστώτος των non dom. Το καθεστώς αυτό είχε έναν αυτοτελή φόρο (όπως συμβαίνει και στο ελληνικό σύστημα, έως 100.000 ευρώ για εισοδήματα από τις παγκόσμιες δραστηριότητες), αλλά, το βασικότερο, προέβλεπε την απαλλαγή από τον φόρο κληρονομιάς στη χώρα κατοικίας.
Εάν ο φόρος εισοδήματος είναι ένα μικρό αγκάθι που αντιμετωπίζεται, ο φόρος κληρονομιάς, για τις δυναστείες, τις πλουσιότερες οικογένειες της Ινδίας και της Μεγάλης Βρετανίας, δεν είναι απλά σημαντικό. Η φορολόγηση της κληρονομιάς κατά 40%-50% μιας τεράστιας περιουσίας αποτελεί και λόγο να εγκαταλείψουν τη χώρα και να ανοίξουν πανιά για αλλού, για ευνόητους λόγους. Αλλωστε, ήδη καταγράφεται μια μεγάλη τάση φυγής ισχυρών οικογενειών από το Ηνωμένο Βασίλειο προς το Μονακό, το Ντουμπάι, αλλά και την Ινδία. Θα μπορούσε η Ελλάδα να αποτελεί μια από τις χώρες-φιλικούς προορισμούς για τη μετανάστευση αυτών των δυναστειών που… ετοιμάζουν βαλίτσες;
Και τα «φιλέτα»
«Διαβασμένη» δεν ήταν μόνο η ελληνική πλευρά, αλλά και η ινδική. Στη διάρκεια του δείπνου, οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες επιχειρηματίες βολιδοσκόπησαν τον Ελληνα πρωθυπουργό σχετικά με συγκεκριμένα «φιλέτα» της χώρας μας, τα οποία θα τους ενδιέφεραν όχι μόνο στο πλαίσιο απόκτησης, αλλά και της συνεργασίας, είτε με Ελληνες επιχειρηματίες είτε με το Δημόσιο. Επιγραμματικά, κάποιοι από τους τομείς και τα «φιλέτα» τους που… έπεσαν στο τραπέζι ήταν:
• Τα λιμάνια. Οι επικεφαλής εμπορικών και κατασκευαστικών ομίλων εξέφρασαν ανοιχτά το ενδιαφέρον τους για την εξαγορά ενός λιμανιού στην Ελλάδα ή την επιχειρηματική συμμετοχή σε κάποιο απ’ αυτά. Το λιμάνι αποτελεί κεντρικό σημείο ενδιαφέροντος για τους Ινδούς επιχειρηματίες, καθώς σκοπός τους είναι να το χρησιμοποιήσουν ως πύλη εισόδου στην Ευρώπη, για την προώθηση των προϊόντων τους στη Γηραιά Ηπειρο. Αναπόφευκτα, η συζήτηση στράφηκε από τους Ινδούς επιχειρηματίες στα λιμάνια της Θεσσαλονίκης (συμφερόντων της γαλλικής Terminal Link και του ομίλου του ομογενή επιχειρηματία Ιβάν Σαββίδη) και της Αλεξανδρούπολης (το ενδιαφέρον της αχανούς χώρας είχε εκφράσει, σε επίσκεψή του προ διετίας στον λιμένα, ο πρέσβης της Ινδίας στην Αθήνα Αρμίτ Λουγκούν, συνοδευόμενος από συμπατριώτες του διπλωμάτες) παρότι, σύμφωνα με πληροφορίες, προ μηνών ο ινδικός κολοσσός Tata Group είχε διαρρεύσει προς την ελληνική πλευρά το ενδιαφέρον του για την εξαγορά ενός λιμανιού ή τη συμμετοχή σε κάποιο επιχειρηματικό σχήμα που δραστηριοποιείται σε αυτά.
• Τα αεροδρόμια. Οπως διεφάνη από τη συζήτηση με τους Ινδούς επιχειρηματίες, δεν βλέπουν τις επενδύσεις στα περιφερειακά αεροδρόμια ως μια εμπορική ευκαιρία, αλλά ως την αφετηρία για την ανάπτυξη projects γύρω από αυτά. Χρησιμοποιήθηκε ως -τυχαίο;- παράδειγμα, το αεροδρόμιο στο Καστέλι της Κρήτης για να περιγραφεί η ανάπτυξη ξενοδοχείων, συνεδριακών και εμπορικών κέντρων και άλλων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων γύρω και σε συνάρτηση με αυτό.
• Οι εταιρείες τεχνολογίας. Η Ινδία έχει, ως γνωστόν, το τρίτο μεγαλύτερο οικοσύστημα υψηλής τεχνολογίας στον πλανήτη. Η κινητικότητα που επιδεικνύει το τελευταίο διάστημα η Ελλάδα για την κατάληψη μιας επιτελικής θέσης στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση έχει τραβήξει το ενδιαφέρον των Ινδών γκουρού της τεχνολογίας. Η εξαγορά ελληνικών startup που δείχνουν να έχουν τεράστια δυναμική, αλλά και η μετακόμιση ινδικών startup στο ελληνικό οικοσύστημα για ευκολότερη πρόσβαση στην αγορά της Ε.Ε. αποτελούν τα κυριότερα ζητήματα ενδιαφέροντος.
• Τα τρόφιμα και η αγροτική παραγωγή. Η Ινδία, με πληθυσμό 1,42 δισεκατομμυρίων ανθρώπων, αποτελεί πια την πολυπληθέστερη χώρα της Γης. Αυτός ο πληθυσμός, ωστόσο, έχει και αυξημένες ανάγκες, οι οποίες, σε συνδυασμό με την πληθυσμιακή και οικονομική διεύρυνση της μεσαίας τάξης της Ινδίας μετατρέπεται σε πρόβλημα εφοδιασμού τροφίμων. Η είσοδος της Chipita στην τεράστια αγορά της χώρας αποτέλεσε case study και οι Ινδοί αναζητούν ποιες είναι οι ελληνικές εταιρείες με τις οποίες θα μπορούσαν να συνεργαστούν για την εισαγωγή των -δημοφιλών στη χώρα- ελληνικών αγροτικών προϊόντων και γενικότερα τροφίμων στην Ινδία. Συζητήθηκε επίσης ο τρόπος που θα μπορούσε να συνεισφέρει η ινδική χημική βιομηχανία, αλλά και τεχνολογικές startup στην αύξηση της ελληνικής αγροτικής παραγωγής και τη μείωση του κόστους παραγωγής.
• Η μετανάστευση Ινδών εργατών στην Ελλάδα. Το να «εισάγει» η χώρα μας εργατικά χέρια που λείπουν σε κλάδους (όπως οι κατασκευές και η αγροτική παραγωγή) είναι κάτι που συζητείται μεταξύ των δύο χωρών. Αυτό ωστόσο που ενδιαφέρει τους μεγαλύτερους ινδικούς επιχειρηματικούς ομίλους είναι το κομμάτι που θα τους ακολουθήσει. Το ζήτημα, κυρίως, της στέγασής τους, που θα σημάνει την ανέγερση εργατικών κατοικιών όπου θα διαμείνουν με τις οικογένειές τους. Και την κατασκευή αυτών των κατοικιών κάποιος θα πρέπει να τις αναλάβει.
• Ο τουρισμός. Εξετάστηκαν επενδύσεις σε ξενοδοχεία και προορισμούς, αλλά και δραστηριότητες οι οποίες θα μπορούσαν να κατευθύνουν Ινδούς τουρίστες στην Ελλάδα.
• Δημόσια Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και ηλεκτροκίνηση. Οι Ινδοί επιχειρηματίες έδειξαν να γνωρίζουν την ανανέωση του στόλου των αστικών λεωφορείων που βρίσκεται σε εξέλιξη σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Κάποιοι εξ αυτών, ιδιοκτήτες και εταιρειών κατασκευής ηλεκτρικών λεωφορείων και γενικότερα βαρέων οχημάτων, έριξαν στο τραπέζι ως και το ενδεχόμενο ανέγερσης εργοστασίου κατασκευής ηλεκτρικών λεωφορείων στην Ελλάδα, για να πωλούνται ευκολότερα στις χώρες της Ε.Ε., μια και μετά το Brexit υπάρχουν ντεζαβαντάζ στις εξαγωγές στην Ε.Ε. για τα βρετανικά εργοστάσια.
Οι συμμετέχοντες
Ανάμεσα στους συμμετέχοντες στο lunch με τον πρωθυπουργό στην πρεσβευτική κατοικία στο Λονδίνο βρέθηκαν επενδυτές με δραστηριότητες στη βαριά βιομηχανία, στην τραπεζική, στον κατασκευαστικό τομέα, στον τουρισμό, στην υψηλή τεχνολογία, στον αγροτοδιατροφικό κλάδο, στις κατασκευές οχημάτων, μέχρι και στις κινηματογραφικές παραγωγές. Πρόκειται για κάποιους από τους ισχυρότερους επιχειρηματίες τόσο της Ινδίας όσο και της Μεγάλης Βρετανίας. Κάποιοι εξ αυτών που συμμετείχαν είναι:
Surinder Arora
