Η κυβέρνηση διοχέτευσε 27 δισ. στην αγορά με τα μέτρα στήριξης, ενώ οι καταθέσεις στις τράπεζες αυξήθηκαν κατά 20 δισ. μέσα στο 2020 – Μόλις εκλείψουν τα επιδόματα, όμως, πόσοι θα αντέξουν να μείνουν ζωντανοί έως το 2025 για να αποπληρώνουν σε 40 δόσεις (από το 2022) Επιστρεπτέες 8 δισ. ευρώ;
Σε δίκοπο μαχαίρι για την επόμενη μέρα της πανδημίας στη χώρα εξελίσσεται η σωρεία των 27 δισ. μέτρων στήριξης, η οποία οδήγησε και στην εκρηκτική αύξηση κατά 20 δισ. ευρώ των καταθέσεων στις τράπεζες το 2020. Οπως προκύπτει και από την 9η Εκθεση Αυξημένης Εποπτείας της Κομισιόν για τη χώρα μας, οι μεγάλες εταιρείες διπλασίασαν τις δανειακές ροές τους – που προφανώς όμως δεν τις είχαν ιδιαίτερη ανάγκη αφού αποθεματοποίησαν. Και αυτό ήταν καλό μεν για τις ίδιες, ίσως όμως όχι και τόσο καλό για την εθνική οικονομία στο σύνολό της.
Από την πιστωτική αύξηση εν μέσω πανδημίας ωφελήθηκαν και μικρές ή μεσαίες επιχειρήσεις, αλλά σαφώς λιγότερο, όπως επισημαίνει η έκθεση της Κομισιόν. Κάλυψαν κυρίως τρύπες και τρέχουσες ανάγκες σαν να μην υπάρχει αύριο και όχι σχέδια μετασχηματισμού και ανάπτυξης. Αποθεματοποίησαν λιγότερο ή καθόλου, όπως ισχύει και στα νοικοκυριά: σε πρόσφατη ανάλυσή της η Alpha Bank επισημαίνει ότι οι περισσότερες νέες καταθέσεις συγκεντρώθηκαν από νοικοκυριά υψηλών εισοδηματικών κλιμακίων, τα οποία «χαρακτηρίζονται από μικρότερη, οριακή ροπή προς κατανάλωση συγκριτικά με τα υπόλοιπα».
«Καίγεται» χρήμα
Δεν αντέχει σε αμφισβήτηση το γεγονός ότι με τα 27 δισ. ευρώ που η κυβέρνηση διοχέτευσε ως μέτρα στήριξης επί έναν χρόνο, κατάφερε να κρατήσει όρθια την οικονομία και την κοινωνία. Υπό συνθήκες ύφεσης 10% και άνω, πάγωσε στο 16% την ανεργία και απέτρεψε κύμα λουκέτων και ντόμινο κατάρρευσης στην αγορά. Αυξήθηκαν αντί να μειωθούν οι θέσεις εργασίας. Εκλεισαν πολύ λιγότερες επιχειρήσεις απ’ όσες έκλεισαν το 2018-2019. Και άνοιξαν τόσες επιχειρήσεις όσες τις εποχές πριν την από την πανδημία.
Παρά την αδήριτη ανάγκη στήριξης και την επιτυχία που είχαν τα έκτακτα μέτρα, προκαλούν και στρεβλώσεις που ήδη απασχολούν το οικονομικό επιτελείο: πώς θα «ξεφουσκώσει» η οικονομία όταν αποσυρθούν τα μέτρα στήριξης, αν θα επιζήσουν και πού θα βρουν λεφτά να πληρώσουν τα σωρευμένα χρέη όσες επιχειρήσεις πήραν επιστρεπτέα ή δεσμεύτηκαν να «πρασινίσουν» τα δάνειά τους για τουλάχιστον 8 ή και 18 μήνες αφότου πάψει κάθε κρατική βοήθεια κ.λπ.
Στη θεωρία, το οικονομικό απόθεμα των καταθέσεων μπορεί και πρέπει να στηρίξει την αποπληρωμή δανείων, την εξυγίανση των τραπεζών και νέες επενδύσεις. Στην πράξη, το αν και πώς θα υποστηρίξουν οι καταθέσεις την ανάκαμψη εξαρτάται από το ποιοι αύξησαν τις αποταμιεύσεις τους και πώς σκοπεύουν να τις αξιοποιήσουν.
Πού πάνε τα λεφτά
Από αναλύσεις και στοιχεία που φτάνουν στο υπουργείο Οικονομικών ανακύπτουν ερωτήματα και διλήμματα που απασχολούν και θα απαντηθούν με τον (ανα)σχεδιασμό νέων και πιο στοχευμένων μέτρων στην έξοδο μετά τον πρώτο χρόνο της υγειονομικής κρίσης.
Κεντρικό ζήτημα είναι ποιος έχει και τι ρόλο θα παίξει το «φθηνό» κρατικό χρήμα από τώρα και στο εξής. Ευτυχώς η κυβέρνηση επέλεξε διανομή των πόρων σε βάθος χρόνου με πολυπαραγοντικά κριτήρια και με το σταγονόμετρο, αντί να χαθούν οριζόντια «μια και έξω», με άγνωστο αποτέλεσμα και για άγνωστη διάρκεια της κρίσης. Χωρίς αλγόριθμους, ΚΑΔ, τζίρους και άλλα φίλτρα, κάποιοι θα έκαναν πάρτυ με δανεικά και αγύριστα.
Εναν χρόνο μετά, όμως, ακόμα αναζητείται η τέλεια ισορροπία: ποιοι έχουν ανάγκη τώρα τα λεφτά; Αλλά και ποιοι θα υπάρχουν και μετά για να τα επιστρέψουν;
1. Οικονομικά εύρωστες εταιρείες που δεν είχαν ανάγκη άμεσα νέα κεφάλαια «οικοδόμησαν αποθέματα ρευστότητας», όπως επισημαίνει και η Κομισιόν. Στην πράξη αυτό σημαίνει και ότι εξόφλησαν ή αναχρηματοδότησαν τραπεζικά δάνεια με κρατικά. Αντικατέστησαν ή «έκαψαν» τραπεζικά προϊόντα, στα οποία οι τράπεζες υπολόγιζαν στους ισολογισμούς τους για να έχουν διασφαλισμένα έσοδα από καλούς και μεγάλους πελάτες.
2. Με δωρεάν ή πολύ φθηνό χρήμα στην πάντα, μεγάλοι παίκτες ετοιμάζουν ρελάνς μόλις τελειώσει η καραντίνα. Αυτό είναι «καύσιμο» ανάπτυξης την επόμενη μέρα. Γεννάται ζήτημα, όμως, αν θα μπορέσουν τότε να τους ανταγωνιστούν και να σταθούν όρθιοι όσοι μικροί και μεσαίοι παίκτες άντεξαν όλα αυτά τα χρόνια. Με cash buffer και χρήμα «να φάν’ κι οι κότες», αν αρχίσουν εκκαθαρίσεις στην αγορά (π.χ. εξαγορές ή επιθετική πολιτική τιμολογίων) χωρίς να μπορούν να απαντήσουν οι μικρότεροι που τα φέρνουν τσίμα-τσίμα βόλτα, τότε οι μικρομεσαίοι, αντί να αναπτυχθούν, θα εξαφανιστούν.
Αντιθέτως, όμως, η κρατική παρέμβαση και η κεφαλαιακή ανάσα που πήραν οι πιο μικροί ώθησε πολλούς «να κατεβάσουν τα τηλέφωνα» και να αναστείλουν μέχρι νεωτέρας deals και συνεργασίες που εγκυμονούσε η αγορά, στο πλαίσιο μετασχηματισμού για λόγους επιβίωσης που απαιτούν οι νέοι καιροί.
Εταιρείες-ζόμπι ως το 2025;
Εξίσου απασχολούν και ζητήματα όπως αν και ποιος θα πληρώσει τις επιστρεπτέες προκαταβολές ή άλλες μελλοντικές υποχρεώσεις που ανέλαβαν μαζικά οι μικρές επιχειρήσεις. Κάποιες δεκάδες χιλιάδες παρέμειναν ανοιχτές το 2020 μόνο και μόνο για να απομυζούν το κράτος.
Το 2020 δεν έκλεισαν ούτε οι επιχειρήσεις που ούτως ή άλλως κάθε χρόνο κλείνουν (22% λιγότερα λουκέτα από το 2019 δείχνουν τα στοιχεία από ΓΕΜΗ και ΕΛΣΤΑΤ)!
Μόλις εκλείψουν όμως τα επιδόματα, πόσοι θα αντέξουν να μείνουν ζωντανοί έως το 2025 για να αποπληρώνουν σε 40 δόσεις από το 2022 Επιστρεπτέες 8 δισ. ευρώ; Αν κλείσουν και χάσει δισεκατομμύρια το κράτος; Οσοι εντάχθηκαν στο πρόγραμμα «Γέφυρα» θα συνεχίσουν να πληρώνουν στο ακέραιο και άλλους τόσους μήνες όσους επιδοτήθηκαν ή θα κληθούν να επιστρέψουν και όλα όσα πήραν ως επιδότηση; Ολα φαντάζουν εύθραυστα, έχοντας μπροστά ένα βουνό 25-30 νέων χρεών εξ αναστολών – και όχι μόνν. Και η ανάκτηση χρημάτων από επιχειρήσεις που σκάνε δεν είναι ποτέ αποδοτική.
Ενδεικτικό στρέβλωσης θεωρείται και ότι το 2020 πρόλαβαν και άλλαξαν μαζικά ΚΑΔ 11.500 επιχειρήσεις, για να πληρώνονται επιδοτήσεις της πανδημίας, προτού μπλοκάρουν το «κόλπο» ΥΠΟΙΚ και ΑΑΔΕ. Επιπλέον μπήκε κόφτης επιδότησης, ένα ελάχιστο απαιτούμενο όριο τζίρου 200 εκατ. ευρώ που, και αν και απέκλεισε -ενδεχομένως άδικα- αρκετούς δικαιούχους, πέταξε έξω και πολλές χιλιάδες αδρανείς, εικονικές ή χρεοκοπημένες επιχειρήσεις που αλλιώς θα έκαναν πάρτυ με δανεικά και αγύριστα από το κράτος.
https://www.newmoney.gr/
