ΣΑΒΒΑΤΟ 25 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ

«Ὁ Ποιμενικός αὐλός τῆς θεολογίας σου,

τάς τῶν ρητόρων ἐνίκησε σάλπιγγας·

ὡς γάρ τοῦ βάθη τοῦ Πνεύματος ἐκζητήσαντι,

καί τά κάλκλη τοῦ φθέγματος προσετέθη σοι·

ἀλλά πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, πάτερ Γρηγόριε,

ἐλεηθῆναι τάς ψυχάς ἡμῶν». (Ἀπολυτίκιον: Ἦχος α’.)

ΕΡΜΗΝΕΙΑ: Ἡ φλογέρα τῆς θεολογίας σου (πού τήν ἔπαιζες ἀπαλά γιά νά ποιμαίνεις τόν κόσμο), ἔφτασε νά νικήσει τίς δυνατές (πλανεῦτρες) σάλπιγγες τῶν αἰρετικῶν· γιατί ἀναζήτησες τά βάθη τῆς ἀποκαλύψεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί τό Ἅγιο Πνεῦμα σοῦ πρόσθεσε τήν ὀμορφιά τῆς θεολογικῆς ἔκφρασης καί διδαχῆς· ἀλλά (σέ ἱκετεύουμε) Πατέρα μας Γρηγόριε (τώρα, στό δικό μας σήμερα, ἐσύ ἀπό τούς οὐρανούς) νά παρακαλεῖς τόν Χριστό, τόν ἀληθινό Θεό, ὥστε νά βροῦν ἔλεος οἱ ψυχές μας.

1) ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ

Αγαπητοί μας φίλοι και Χριστιανοί μας στον πνευματικό ουρανό της Ορθόδοξης Εκκλησίας κυριαρχεί και η μορφή του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου εκ της Καππαδοκίας, η οποία εκπέμπει Φως Χριστού, Φως που φωτίζει τα σκότη της γης, εκπέμπει αρετή και Αγιότητα. Με την ιερή διδασκαλία του στηρίζει και οικοδομεί τις ψυχές των πιστών ανθρώπων και διαλύει τα πνευματικά σκοτάδια της ειδωλολατρείας, της πλάνης και της αιρέσεως. Σε αυτή την μεγάλη Αγιοπατερική φυσιογνωμία, τον μεγάλο Ιεράρχη και οικουμενικό διδάσκαλο της Αγίας Εκκλησίας μας τον τρισσοφεγγή φάρος της αληθείας και κυματοθραύστη των αιρέσεων που υπερασπίστηκε με πάθος την Θεότητα του Κυρίου και το τρισυπόστατο, υπογραμμίζοντας με έμφαση τους αγώνες του εναντίον των αιρέσεων του Αρείου και του Μακεδονίου σε χρόνια δύσκολα για την Κωνσταντινούπολη θα αναφερθούμε λόγω της εορτής του.

Οι Καππαδόκες Πατέρες έβαλαν την δική τους σφραγίδα στην ανάπτυξη της Θεολογίας κατά τον 4ο μ. Χ. αιώνα στην Εκκλησία. Είναι στην ουσία οι θεμελιωτές του Ορθόδοξου δόγματος και της αποκρυστάλλωσης της αυθεντικής διδασκαλίας της Εκκλησίας μας. Ένας από αυτούς υπήρξε ο άγιος Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός, ο αποκαλούμενος και Θεολόγος .Πρόκειται αγαπητοί μου, για έναν μεγάλο Ιεράρχη και οικουμενικό διδάσκαλο της Εκκλησίας μας, που υπερασπίστηκε με πάθος την Θεότητα του Κυρίου και το τρισυπόστατο, υπογραμμίζοντας με έμφαση τους αγώνες του εναντίον των αιρέσεων του Αρείου και του Μακεδονίου σε χρόνια δύσκολα για την Κωνσταντινούπολη.

Ο Τιμώμενος Άγιος, μας στέλνει ένα δυνατό μήνυμα, να δώσουμε τα πάντα στο Χριστό και την Εκκλησία Του, γιατί ο Χριστός είναι ο Σωτήρας και Λυτρωτής του κόσμου, είναι Εκείνος που από άπειρη αγάπη εκένωσε εαυτόν και έφτασε μέχρι τον θάνατο για να απαλλάξει την ανθρωπότητα από την αμαρτία και τη φθορά. Αν θέλουμε και εμείς πραγματικά να σωθούμε από την αμαρτία και το θάνατο, δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να αγαπήσουμε το Χριστό με όλη τη δύναμη της ψυχής και της διανοίας μας” είπε σε άλλο σημείο της ομιλίας του και ευχήθηκε στους ευσεβείς πιστούς με τις πρεσβείες του Αγίου να παραμείνουν εδραίοι και αμετακίνητοι στην πίστη του Χριστού, αφοσιωμένοι στην Εκκλησία Του και να αξιωθούν της των Ουρανών Βασιλείας!

Γεννήθηκε το 329 μ.Χ. στην Αριανζό της Καππαδοκίας, κοντά στην κωμόπολη Ναζιανζό, γι’ αυτό και πήρε την ονομασία Ναζιανζηνός. Οι γονείς του, Γρηγόριος και Νόννα ήταν ευγενείς γαιοκτήμονες. Ο πατέρας του ήταν πρώην ειδωλολάτρης ο οποίος είχε μεταστραφεί στον Χριστιανισμό και κατόπιν είχε χειροτονηθεί Επίσκοπος Ναζιανζού. Ο νεαρός Γρηγόριος μεγάλωσε σε χριστιανικό περιβάλλον και από νωρίς φάνηκαν τα σπάνια χαρίσματά του. Η οικονομική ευχέρεια των γονέων του επέτρεψε να λάβει μεγάλη μόρφωση. Άλλωστε και ο ίδιος αγαπούσε με πάθος τα γράμματα και τη μόρφωση. Σπούδασε στα καλλίτερα σχολεία της Καισάρειας και αργότερα, το 351, πήγε στην Αλεξάνδρεια και μετά στην Αθήνα να συμπληρώσει τις σπουδές του στη ρητορική και τη φιλοσοφία στις εκεί ονομαστές σχολές, έχοντας ως καθηγητές του τους ονομαστούς καθηγητές Ιμέριο και Προαιρέσιο και ως συμμαθητές του τον Μ. Βασίλειο και τον Ιουλιανό, τον μετέπειτα αυτοκράτορα. Η επίδοση των σπουδών του στην Αθήνα ήταν τέτοια, όπως και οι σπάνιες ικανότητές του, ώστε αναγορεύτηκε καθηγητής και δίδαξε εκεί ρητορική και φιλοσοφία για ένα χρόνο. Κατόπιν επέστρεψε στην Ναζιανζό, όπου βαπτίστηκε Χριστιανός από τον Επίσκοπο πατέρα του. Τότε άρχισε να γράφει το πρώτο θεολογικό του έργο για το Άγιο Βάπτισμα.

Το 360 μεταβαίνει, ύστερα από πρόσκληση του παλιού του φίλου Βασιλείου, στον Πόντο, να ασκητέψει μαζί του κοντά στον Ίρι ποταμό. Το 361, ύστερα από παράκληση του πατέρα του, γυρίζει στην πατρίδα του, όπου τον χειροτόνησε πρεσβύτερο, χωρίς τη θέλησή του, διότι ο Γρηγόριος ήθελε να ακολουθήσει τον μοναχικό βίο. Έφυγε για λίγο καιρό για την Αννεσόη, όπου ασκήτεψε για λίγο καιρό με τον Βασίλειο, ο οποίος τον ανάγκασε να γυρίσει και πάλι στην Ναζιανζό, όπου βρήκε την Εκκλησία διηρημένη εξαιτίας των αρειανών και τον πατέρα του κατηγορούμενο για αίρεση. Μέσα σε λίγο χρόνο κατόρθωσε να ενώσει και πάλι την Εκκλησία.

Τον ίδιο χρόνο είχε ανεβεί στο αυτοκρατορικό θρόνο ο Ιουλιανός (361-363), ο οποίος αποφάσισε να νεκραναστήσει την οριστικά νεκρή αρχαία ειδωλολατρική θρησκεία. Παράλληλα κήρυξε απηνή διωγμό κατά της Εκκλησίας. Ο Γρηγόριος άνοιξε αλληλογραφία με τον παλιό του φίλο Αυτοκράτορα, αποδεικνύοντας πως οι πρακτικές του δεν είχαν καμιά σχέση με τον ελληνικό πολιτισμό, το οποίο δήθεν υπεράσπιζε ο θρησκόληπτος Ιουλιανός. Ο θάνατός του Αποστάτη αυτοκράτορα το 363 έκλεισε το θλιβερό αυτό κεφάλαιο της ιστορίας. Αλλά μια νέα περιπέτεια αντιμετώπιζε η Εκκλησία, το αρειανισμό, τον οποίο υποστήριζε ο αρεινόφρων αυτοκράτορας Ουάλης. Ο Γρηγόριος δίνει μεγάλους αγώνες να διαφυλαχτεί η Ορθοδοξία στη Μ. Ασία. Το 370 ο Μ. Βασίλειος εκλέγεται επίσκοπος Καισαρείας και το 372 χειροτονεί τον Γρηγόριο επίσκοπο Σασίμων και πάλι χωρίς τη θέλησή του. Αλλά σύντομα μεταβαίνει στη Ναζιανζό και μετά το θάνατο του πατέρα του, το 374, αναλαμβάνει να ποιμάνει την χηρεύουσα Επισκοπή. Το 375 αποσύρθηκε σε Μονή της Σελεύκειας ως το θάνατο του Βασιλείου το 379.

Την ίδια χρονιά η Σύνοδος των επισκόπων της Αντιόχειας αποφάσισε να στείλει στην Κωνσταντινούπολη τον Γρηγόριο για να αντιμετωπίσει τους αρειανούς, οι οποίοι είχαν καταλάβει όλους τους ναούς. Μετέτρεψε έναν οικίσκο σε ναό της Αγίας Αναστασίας και εκεί εκφώνησε τους περίφημους θεολογικούς του λόγους, κατατροπώνοντας τους αιρετικούς. Το 380 με απόφαση του αυτοκράτορα Θεοδοσίου Α΄ εκλέχτηκε Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως και τον επόμενο χρόνο προήδρευσε της Β΄ Οικουμενικής Συνόδου. Όταν κάποιοι Επίσκοποι αμφισβήτησαν την κανονικότητα της εκλογής του στον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Βασιλεύουσας, με μια αξιοθαύμαστη πράξη, παραιτήθηκε και γύρισε στην πατρίδα του, όπου ποίμανε την επισκοπή της Ναζιανζού ως το 383. Εν τω μεταξύ κλονίστηκε σοβαρά η υγεία του και γι’ αυτό αποσύρθηκε σε οικογενειακό του κτήμα, όπου έζησε ειρηνικά με προσευχή, άσκηση, και νηστεία. Εκεί συνέγραψε τα περίφημα θεολογικά του συγγράμματά του και συνέθεσε τα, άφθαστου ποιητικής αξίας, ποιήματά του.

Κοιμήθηκε ειρηνικά στις 25 Ιανουαρίου του 391 μ.Χ.. Η τίμια κάρα του φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου, στο Άγιο Όρος ενώ το ιερό σκήνωμα του φυλάσσετε στον ομώνυμο Ναό του στην Νέα Καρβάλη. Ανακηρύχτηκε άγιος, Πατέρας και οικουμενικός διδάσκαλος της Εκκλησίας μας. Η μνήμη του τιμάται στις 25 Ιανουαρίου, ημέρα της κοιμήσεώς του και στις 30 Ιανουαρίου μαζί με τους άλλους δύο Ιεράρχες, το Μ. Βασίλειο και τον Ι. Χρυσόστομο. Ο άγιος Γρηγόριος ανήκει στους μεγάλους Πατέρες της Εκκλησίας μας και ταυτόχρονα στις μεγάλες προσωπικότητες της ιστορίας.

Θαυμασμό προξενεί στους Ιστορικούς η ευγένεια και το ψυχικό του μεγαλείο. Η μόρφωσή του, η πνευματική του καλλιέργεια, η ρητορική του δεινότητα σε συνδυασμό με την βαθιά πίστη του στο Θεό τον ανέδειξαν ως έναν από τους κορυφαίους θεολόγους και συγγραφείς της Εκκλησία μας. Είναι ο θεολόγος του Θεού Λόγου, ο οποίος διατύπωσε με τον πλέον σαφή τρόπο την περί Θεού πίστη της Εκκλησίας μας. Χάρις σ’ αυτόν κατατροπώθηκε η φρικτή και επικίνδυνη αίρεση του Αρείου, η οποία απειλούσε τη σώζουσα αλήθεια της Εκκλησίας. Αλλά και ως ποιητής ο άγιος Γρηγόριος υπήρξε απαράμιλλος. Ακόμα και ο πεζός λόγος του είναι ποίημα και γι’ αυτό κατοπινοί υμνογράφοι, όπως ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός, χρησιμοποίησαν αυτούσιους λόγους του στους ύμνους τους, όπως στους θεσπέσιους κανόνες των Χριστουγέννων και του Πάσχα! Είναι τέλος εκείνος που κατόρθωσε να συνενώσει το Ελληνικό πνεύμα με τη Χριστιανική πίστη σε ένα καταπληκτικό σύνολο. Η σωζόμενη αλληλογραφία του με τον ανεδαφικό αποστάτη Ιουλιανό φανερώνει την ποιοτική διαφορά των δύο ανδρών.

Ο μεν Γρηγόριος εκφράζει το γνήσιο και πραγματικό Ελληνικό πνεύμα της προόδου και του σεβασμού της ετερότητας, ο δε θρησκομανής αυτοκράτορας εκφράζει τον παλιό ειδωλολατρικό κόσμο του φανατισμού, των εμμονών, της δεισιδαιμονίας και της μισαλλοδοξίας, η οποία εκφράστηκε με σκληρούς διωγμούς εναντίων της Εκκλησίας! Χαρακτηριστική είναι η φράση του προς τον Ιουλιανό: «το Ελληνίζειν εστί πολυσήμαντον», αποδεικνύοντας στον άλλοτε συμμαθητή και φίλο του Ιουλιανό, ότι η αλλοπρόσαλλη πολιτική του, απέχει παρασάγγας από τον Ελληνισμό, τον οποίο νόμιζε ότι υπηρετούσε! Η ιστορία αποφάνθηκε: τον μεν ονειροπαρμένο παγανιστή αυτοκράτορα τον καταδίκασε εσαεί ως αποστάτη και αποτυχημένο, τον δε Γρηγόριο τον ανέδειξε ως ύψιστη πνευματική προσωπικότητα, τον οποίο σεμνύνονται οι αιώνες!

2) ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ ΚΑΙ ΙΚΕΣΙΑ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ!

Αμαρτήσαμε, Κύριε, ανομήσαμε, ασεβήσαμε. Λησμονήσαμε τις εντολές σου και πορευθήκαμε σύμφωνα με τη δική μας πονηρή σκέψη. Συμπεριφερθήκαμε ανάξια προς την κλήση μας και προς το Ευαγγέλιο του Χριστού σου! Περιφρονήσαμε τη Θεία Του συγκατάβαση και τα άγια παθήματά Του, που για χάρη μας υπέμεινε. Ντροπιαστήκαμε μπροστά στον αγαπητό σου Υιό. Κλήρος και λαός απομακρυνθήκαμε από κοντά σου και όλοι βρισκόμαστε μακριά από Σένα. Όλοι παρεκτραπήκαμε, ναι, όλοι, και γίναμε ανάξιοι. Κανένας μας, μα ούτε ένας δεν εφαρμόζει δικαιοσύνη και δεν αποφασίζει δίκαια. Αποδειχθήκαμε ανάξιοι της ευσπλαχνίας σου και της φιλανθρωπίας σου και της στοργικής σου αγάπης, Θεέ μας, εξαιτίας της κακίας και της πονηρίας μας που εκδηλώθηκε στα καθημερινά μας έργα και στις συνήθειές μας. Συ είσαι γεμάτος αγάπη και αγαθότητα, αλλά εμείς γίναμε παραβάτες του νόμου σου. Συ είσαι μακρόθυμος, αλλά εμείς άξιοι για πολλές τιμωρίες. Γνωρίζουμε την αγαθότητά σου, μολονότι εξακολουθούμε να φερόμαστε ασύνετα. Λίγο μας έχεις τιμωρήσει σε σύγκριση με το πλήθος των αμαρτιών μας.

Συ εμπνέεις φόβο, και ποιος μπορεί να αντισταθεί στη δύναμή σου; Εάν θελήσεις να φανερώσεις τη δύναμή σου, τρόμος θα καταλάβει ακόμη και τα όρη. Αλλά και στο μέγεθος της δυνάμεώς σου ποιος ποτέ θα έχει το θάρρος να αντιπαραταχθεί; Εάν κλείσεις τον ουρανό, ποιος μπορεί να τον ανοίξει; Και αν ανοίξεις τους καταρράκτες σου, ποιος θα βρεθεί να τους συγκρατήσει; Πολύ εύκολο είναι σε Σένα να κάνεις σε μια στιγμή τον πλούσιο ζητιάνο και τον φτωχό πλούσιο, να δώσεις ζωή σ’ όποιον δεν έχει και να οδηγήσεις στον θάνατο αυτό που είναι γεμάτος υγεία, να πατάξεις με ασθένεια, αλλά και να θεραπεύσεις. Και μόνο να θελήσεις κάτι, αυτό έχει γίνει κιόλας πράξη τελειωμένη Κάνε, Κύριε, να κοπάσει η οργή σου. Δώσε άφεση, Κύριε, συγχώρησε, Κύριε. Μη μας καταδικάσεις ολοκληρωτικά για τις ανομίες μας. Είμαστε και εμείς λαός σου και γνήσιοι κληρονόμοι σου. Γι’ αυτό τιμώρησέ μας, αλλά με επιείκια και αγάπη και όχι με τον θυμό σου. Αμήν!

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΣΩΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΕΥΦΡΟΣΥΝΑ ΣΕ ΟΣΟΥΣ ΦΕΡΟΥΝ ΤΟ ΑΓΙΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ! ΩΦΕΙΛΟΥΜΕ ΠΛΕΟΝ ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΟΥΜΕ ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΕΤΣΙ ΩΣΤΕ Η ΧΑΡΙΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΕΟΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΝΑ ΜΑΣ ΚΑΘΟΔΗΓΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΜΑΣ ΕΠΙΣΚΙΑΖΕΙ ΔΙΑΠΑΝΤΟΣ.

ΕΚ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ