Τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης στην Ελλάδα θα αυξηθούν κατά 2,8 χρόνια έως το 2050 λόγω της σύνδεσής τους με το προσδόκιμο ζωής, σύμφωνα με έκθεση του ΟΟΣΑ (Pensions at a Glance 2021), η οποία δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα.
«Η κανονική ηλικία συνταξιοδότησης – δηλαδή η ηλικία στην οποία μπορεί να συνταξιοδοτηθεί κάποιος που εισήλθε στην αγορά εργασίας στα 22 μετά από πλήρη καριέρα χωρίς οποιαδήποτε μείωση στη σύνταξή του – αναμένεται να αυξηθεί κατά 4,5 χρόνια στη Δανία και την Εσθονία από το 2021 έως το 2050 και κατά 2,8 και 2,5 χρόνια στην Ελλάδα και την Ιταλία, αντίστοιχα», αναφέρει η έκθεση.
Σύμφωνα με σχετικό διάγραμμα της έκθεσης (βλέπε παρακάτω), το όριο ηλικίας πλήρους σύνταξης είναι τα 62 χρόνια για κάποιον που εργάζεται από 22 ετών, ενώ προβλέπεται να αυξηθεί πάνω από τα 63 χρόνια το 2035 και να πλησιάσει τα 65 χρόνια το 2050.
Όπως σημειώνει ο ΟΟΣΑ, η σύνδεση ένα προς ένα των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής θεσμοθετήθηκε στην Ελλάδα το 2010 και ισχύει από φέτος. Εν μέρει, χάρη στη σύνδεση αυτή, η συνταξιοδοτική δαπάνη προβλέπεται να μειωθεί κατά 2% του ΑΕΠ το 2070 σε σχέση με το 2019, όταν ανερχόταν στο υψηλότερο επίπεδο μεταξύ των χωρών της ΕΕ (15,7% του ΑΕΠ).
Οι αυστηρότεροι όροι συνταξιοδότησης συνέβαλαν στη βραδύτερη αύξηση των συνταξιούχων σε μία σειρά χωρών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, σημειώνεται στην έκθεση.
Τι προβλέπει το πλαίσιο στην Ελλάδα
Υπενθυμίζεται πως το ισχύον θεσμικό πλαίσιο στην Ελλάδα (ν. 3863/2010) προβλέπει από το 2010 πως από 1/1/2021 ξεκινά η πρώτη διαδικασία αναπροσαρμογής των ορίων ηλικίας με σημείο αναφοράς τα 65 έτη και βάσει της μεταβολής στο προσδόκιμο ζωής τη δεκαετία 2010 – 2020. Η ίδια ρύθμιση αναφέρει πως από 1/1/2024 τα όρια ηλικίας ανακαθορίζονται ανά τριετία με βάσει πάντα το προσδόκιμο ζωής.
Φέτος, ωστόσο, δεν εκκίνησε η διαδικασία, πιθανότατα επειδή το ανώτατο όριο ηλικίας των 65 ετών έχει ήδη – στο μεταξύ – αυξηθεί στα 67 έτη. Την ίδια στιγμή, είναι αμφίβολο αν η οικονομική κρίση και ο κορονοιός επέτρεψαν την δεκαετία 2010 – 2020 την αύξηση του προσδόκιμου ζωής. Σε κάθε περίπτωση, όπως αναφέρουν ειδικοί επί της κοινωνικής ασφάλισης, από το 2024 θα πρέπει να εκκινήσει η διαδικασία αύξησης των ορίων ηλικίας ανά 3ετία.
Μεγάλη μείωση του εργατικού δυναμικού στην Ελλάδα έως το 2060
Το εργατικό δυναμικό αναμένεται να μειωθεί τις επόμενες δεκαετίες πολύ περισσότερο στην Ελλάδα απ’ ό,τι στον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ. «Ο προβλεπόμενος πληθυσμός σε ηλικία εργασίας (20-64 ετών) θα μειωθεί κατά 10% στον ΟΟΣΑ κατά μέσο όρο έως το 2060, δηλαδή κατά 0,26% ετησίως. Θα μειωθεί κατά 35% ή περισσότερο στην Ελλάδα, την Ιαπωνία, την Κορέα, τη Λετονία, τη Λιθουανία και την Πολωνία, και περισσότερο από 25% στην Εσθονία, την Ουγγαρία, την Ιταλία, την Πορτογαλία, τη Σλοβενία, τη Σλοβακία και την Ισπανία».
Το χαμηλότερο όριο συνταξιοδότησης στον ΟΟΣΑ είχαν οι Ελληνίδες
Η μέση πραγματική ηλικία συνταξιοδότησης στο σύνολο του ΟΟΣΑ το 2020 ήταν τα 63,8 χρόνια για τους άντρες και τα 62,4 χρόνια για τις γυναίκες. Οι Ελληνίδες έβγαιναν πέρυσι στη σύνταξη σε χαμηλότερη ηλικία (58,1 χρόνια) από τις άλλες γυναίκες των χωρών του Οργανισμού, με συνέπεια να έχουν και το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής (28,4 χρόνια).
Με την αλλαγή του συστήματος καταβολής εισφορών για τους αυτοαπασχολούμενους που έγινε στην Ελλάδα, οι οποίες δεν συνδέονται πλέον με το επίπεδο των αποδοχών τους, η σύνταξη που θα πάρει ένας αυτοαπασχολούμενος με φορολογητέο εισόδημα αντίστοιχο με αυτό ενός μισθωτού με μέσες αποδοχές θα είναι μικρότερη από το μισό της σύνταξης του μισθωτού, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, εκτός και αν ο ελεύθερος επαγγελματίας καταβάλει εθελοντικά υψηλότερες εισφορές.
Ο αντίκτυπος του κορονοϊού στο συνταξιοδοτικό σύστημα
Οσον αφορά τον τρόπο που η κρίση του κορονοϊού επηρέασε τις συντάξεις στις χώρες – μέλη του, ο ΟΟΣΑ κάνει τις εξής διαπιστώσεις:
• Διασφαλίστηκαν οι συντάξεις για τους σημερινούς συνταξιούχους και πολλές χώρες θέσπισαν προσωρινά και στοχευμένα μέτρα στήριξης.
• Ο αντίκτυπος της κρίσης στις μελλοντικές συντάξεις ήταν περιορισμένος χάρη στην ευρεία χρήση των προγραμμάτων στήριξης της απασχόλησης, στην επιδότηση των ασφαλιστικών εισφορών, την επέκταση της προστασίας της απασχόλησης, σε συγκεκριμένα μέτρα προς όφελος των αυτοαπασχολούμενων και τις ισχυρές επιδόσεις των χρηματοπιστωτικών αγορών.
• Σε λίγες χώρες επιτράπηκε η απόσυρση συνταξιοδοτικών assets από ατομικούς συνταξιοδοτικούς λογαριασμούς.
• Η οικονομική κατάσταση των ταμείων επιδεινώθηκε λόγω της απώλειας εισφορών, η οποία καλύφθηκε κυρίως από τους κρατικούς προϋπολογισμούς. Μετά την κρίση του κορονοϊού, η πίεση λόγω της γήρανσης του πληθυσμού θα έρθει πιθανόν ξανά στο προσκήνιο.
• Λόγω της αυξημένης θνησιμότητας, ο αριθμός των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών μειώθηκε κατά 0,8% κατά μέσο όρο στον ΟΟΣΑ, μειώνοντας ελαφρά τη συνταξιοδοτική δαπάνη.
