«Σαν πρόκες πρέπει να καρφώνονται οι λέξεις», προέτρεπε ο Μανόλης Αναγνωστάκης, ενώ ο Μίλτος Σαχτούρης διαπίστωνε «…τι κάνει την καρδιά μας καρφώνει;/ναι την καρδιά μας καρφώνει/ώστε λοιπόν είναι ποιητής». Αν οι ποιητές έπαιρναν από παλιά λέξεις «καρφιά» για να μιλήσουν, ο εικαστικός Γιώργος Κόφτης κατασκεύασε 58 τεράστια καρφιά και τα κάρφωσε στον Θεσσαλικό Κάμπο, τα έμπηξε για την ακρίβεια μέσα μας, για να φανεί το τραύμα όλων μας μετά το έγκλημα στα Τέμπη που στοίχισε τη ζωή σε 57 ανθρώπους. Ο Κόφτης χρησιμοποίησε 58 καρφιά, το ένα παραπάνω από τα θύματα είναι για όσους και όσες γλίτωσαν, για τους συγγενείς των θυμάτων, για το συλλογικό μας τραύμα, το οποίο μας καλεί να μην το απωθήσουμε.
Από την Κυριακή που μας πέρασε, 58 καρφιά υψώνονται στον ουρανό στην κοιλάδα των Τεμπών, 58 κραυγές στη σιωπή των μίντια, 58 ουρλιαχτά για την κρατική αναισθησία και τα «ανάλγητα κωθώνια». Καιρό το δούλευε στο μυαλό του και την Κυριακή «βρήκα τον απαραίτητο χρόνο και τη διάθεση, βρήκα και τους φίλους και φίλες που με βοήθησαν στο στήσιμο –τα κορίτσια είναι φοιτήτριες στη Σχολή Καλών Τεχνών της Φλώρινας–, δανείστηκα βανάκια, μπαλτάδες, γάντια και drone…» και πήγαν 500 μέτρα μακριά από το σημείο του δυστυχήματος. Χρησιμοποιήθηκαν 58 μεταλλικοί σωλήνες 2-2,5 μέτρων, ενώ η εγκατάσταση έχει διαστάσεις 15x5x2,5 μέτρα. «Βρήκα τους κατάλληλους σωλήνες σε μάντρα υλικών στη Σίνδο», μας λέει ο κ. Κόφτης και θυμάται: «Με ρώτησαν τι θέλω τόσους πασσάλους, τους είπα τον λόγο και τι ήθελα να κάνω και μου έκαναν καλύτερη τιμή. Πήρα κουράγιο γιατί φάνηκε πως αν του δίνεις τα κατάλληλα ερεθίσματα, ο κόσμος καταλαβαίνει…».
Ο ίδιος σε ανάρτησή του τόνισε πως «θέλουμε να πούμε στα παιδιά και στους συγγενείς των θυμάτων του δυστυχήματος των Τεμπών πως δεν υπάρχει κανείς που δεν θυμάται. Δεν σας ξέχασε κανείς. Είμαστε εδώ καθημερινά και θέλουμε να δηλώσουμε τη στήριξή μας και την αλληλεγγύη μας σε σας και στους οικείους σας. Το έργο είναι αφιερωμένο στη μνήμη των θυμάτων, σε εσάς και τους τραυματίες που ζουν ακόμα με το τραύμα». Ο κ. Κόφτης στέκεται στο πλάι του Συλλόγου Θυμάτων των Τεμπών και σημειώνει με αποφασιστικότητα και πίκρα πως «δεν μπορούμε να ξέρουμε τι μας έκανε τόσο δειλούς και ευθυνόφοβους, αλλά αυτό είναι κάτι που οφείλουμε να αλλάξουμε όλοι και όλες άμεσα. Αν θέλουμε κάποια στιγμή να αποτινάξουμε αυτά τα κατεστημένα από επάνω μας και να νιώσουμε έστω και λίγο ασφαλείς στη χώρα μας». Η συζήτηση που είχε χθες η «Εφ.Συν.» μαζί του αποδεικνύει και με λέξεις ότι τα 58 καρφιά του κ. Κόφτη στραμμένα προς τον ουρανό της δικαιοσύνης αξίζει να καρφωθούν σε πολλά πατώματα τούτης της χώρας προκειμένου να μην κακοφορμίσει το συλλογικό τραύμα…
● Η ιδέα για τα καρφιά;
Η ιδέα να κάνω ένα έργο για την τραγωδία με τριβέλιζε καιρό. Αρχικά είχα σκεφτεί να στήσω σταυρούς. Κάτι που να θυμίζει στρατιωτικό κοιμητήριο. Ωστόσο απέρριψα αυτή την ιδέα γιατί θα παρέπεμπε αλλού και τελικά απέφυγα και το θρησκευτικό σύμβολο που δεν ταιριάζει, έχει άλλες συνδηλώσεις. Κατέληξα ότι τα καρφιά εξυπηρετούν καλύτερα αυτό που θέλω να πω και να μοιραστώ και ότι ως σύμβολα είναι πιο ενδιαφέροντα για να επικοινωνήσουν το μήνυμα. Είναι τα καρφιά-αγκάθια, αυτά που υπάρχουν μέσα μας, που καρφώθηκαν κυριολεκτικά μετά την τραγωδία στα Τέμπη.
● Σύμπτωση η χρονική ταύτιση με τη συγκλονιστική κατάθεση της Μαρίας Καρυστιανού;
Απλή χρονική σύμπτωση. Αλλά καλή σύμπτωση, σύμπλευση που δεν φανταζόμουν…
● Εχετε ήδη αντιδράσεις;
Πολλές και πολύ ενθαρρυντικές από δεκάδες πολίτες. Κατ’ αρχάς από γονείς θυμάτων και η θετική τους αντίδραση, ομολογώ, έβαλε την καρδιά μου στη θέση της γιατί είχα αγωνία. Σήμερα (σ.σ.: χτες) μια μητέρα ενός κοριτσιού 26 χρόνων που σκοτώθηκε στα Τέμπη μού έστειλε αντίδωρο ένα βίντεο με την κόρη της που τραγουδούσε σε κάποια γιορτή. Ε, ο πόνος είναι πολύ πολύ βαρύς, όμως χαίρομαι παράλληλα που η κυρία εκτίμησε το έργο. Αυτό είναι πρώτο. Κρατώ κάτι ακόμη και θέλω να το πω γιατί με συγκίνησε αφάνταστα, μου δημιούργησε ένα πλήθος συνειρμών. Μια κυρία λοιπόν μου διηγήθηκε ότι τα καρφιά έχουν στα χωριά του μακεδονικού κάμπου μια μεταφορική συσχέτιση με τον θάνατο από πολύ παλιά. Το είχαν, μου διηγήθηκε, συνήθειο: όταν παλιά ξενυχτούσαν τους νεκρούς στα σπίτια τους και έφτανε η στιγμή να πάρουν τον δρόμο για τα κοιμητήρια, τότε οι συγγενείς του τεθνεώτος κάρφωναν ένα καρφί στα σανίδια του πατώματος, σαν υπόσχεση και υπόμνηση διαρκή της μνήμης αυτού που χάθηκε ότι ακόμη κι αν πέθανε δεν θα ξεχαστεί. Η αλήθεια είναι ότι δεν είχα σκεφτεί αυτή τη διάσταση, αλλά είναι τόσο συγκλονιστική η εικόνα που δεν χρειάζεται να εξηγήσω γιατί, και είμαι ευτυχής γι’ αυτό το αιφνίδιο «πάντρεμα» του χθες με το σήμερα, που έστω και άθελά μου συνεχίζω την παράδοση.
Προσθέτω επίσης πως με συγκίνησε ότι το έργο το κατάλαβαν οι πάντες. Εχει πολιτική θέση και την κατάλαβαν όλοι, παρότι ο ελληνικός λαός δεν είναι εξοικειωμένος με καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις.
● Το έργο είναι παυσίλυπο στο πένθος;
Το πένθος γίνεται χειρότερο με την ταυτόχρονη αίσθηση και παρουσία της αδικίας. Η αδικία σήμερα λειτουργεί σαν μεγεθυντικός φακός και χαντακώνει τους συγγενείς των θυμάτων. Με τα καρφιά ζητώ να απαλειφθεί το πένθος της κοινωνίας διότι πρέπει να το παραδεχτούμε: εδώ έχουμε να κάνουμε με συλλογικό τραύμα το οποίο κακοφορμίζει αν μείνει αδικαίωτο. Πείτε μου, ποιος περνά από εκείνο το μοιραίο σημείο και δεν χαντακώνεται η ψυχή του; Ε, λοιπόν, το τραύμα αυτό ας φανεί. Αυτό το τραύμα δεν πρέπει και δεν θα το απωθήσουμε. Αυτό το τραύμα αποτίθεται και προστίθεται στην υφιστάμενη κοινωνική δυστυχία. Και δεν αναφέρομαι φυσικά στα ανάλγητα κωθώνια…
● Οπότε έμειναν μόνο οι καλλιτέχνες να μιλούν;
Το έχουν καταλάβει όλοι ότι υπάρχει μια κεντρική γραμμή στην πλειονότητα των μέσων ενημέρωσης (ευτυχώς υπάρχουν λαμπρές εξαιρέσεις). Μια γραμμή που λέει ότι δεν πρέπει να ασχολούνται με το θέμα των Τεμπών. Εγώ είμαι απλώς ένα τυπάκι από τη Μακεδονία, αλλά δεν δουλεύω για κανέναν μιντιάρχη και μιλάω διότι δεν γίνεται να ζούμε σε αυτό το μάτριξ, να αυτοκτονούν οι άνθρωποι, να γίνονται τόσες γυναικοκτονίες σερί, κάτι δεν πάει καλά, αδέλφια. Σκοτώθηκαν 57 παιδιά και δεν άνοιξε μύτη! Σε μια σειρά από άλλα γεγονότα κολλούσαν μια πολιτική ή κομματική ταμπέλα και ακύρωναν όλα τα νοήματα. Τώρα τι έχουν να πουν; Και δυστυχώς, αυτή η δουλειά των μίντια έπιασε τόπο, τα αντανακλαστικά του κόσμου φάνηκε ότι είναι ανύπαρκτα ή τα ακύρωσαν και γι’ αυτό έδωσαν στους πολιτικούς υπευθύνους του εγκλήματος στα Τέμπη ακόμη και «μπράβο», την επιβράβευση επανεκλογής στις τελευταίες εκλογές. Παλαβώσαμε με αυτό το τελευταίο…
● Πώς θα σας φαινόταν αν προς εξιλέωση για την καταστροφή της προσωπογραφίας του Θόδωρου Αγγελόπουλου που είχατε κάνει στην Αίθουσα Τελετών, το ΑΠΘ σάς ζητούσε να στήσετε τα καρφιά στο campus;
Μπορώ να τα στήσω για όποιον οργανισμό το ζητήσει. Το ΑΠΘ είχε δυστυχώς τα περισσότερα θύματα. Φοιτήτριες και φοιτητές σκοτώθηκαν σε αυτό το φριχτό περιστατικό στα καλά καθούμενα από την τεράστια αναλγησία του κράτους. Για αυτή την τραγωδία πρέπει όλοι να μιλάνε και όχι μόνο το Αριστοτέλειο που θα έπρεπε να είχε πένθος και να θέτει ερωτήματα στο κράτος γι’ αυτό που συνέβη. Το ίδιο το Πανεπιστήμιο θα έπρεπε να έχει αναζητήσει με σθένος γιατί συνέβη αυτή η τραγωδία. Μου έδωσε χαρά και ελευθερία να εκφράζομαι σε ανοιχτό χώρο. Απέδωσα αυτό που ήθελε η καρδούλα μου χωρίς καλλιτεχνικές φόρμες, είπα μέσα μου ας πάει στην ευχή… (σ.σ.: και πήγε!).
