Μιας πανίσχυρης τράπεζας με έδρα τη Ζυρίχη, συμφερόντων του Ελληνα κορυφαίου επιχειρηματία Σπύρου Λάτση, ο οποίος είναι μεγαλομέτοχός της κατέχοντας το 45,4% μέσω της EFG (European Financial Group) Bank, μιας αμιγώς ελβετικής τράπεζας που είναι υπό τον πλήρη έλεγχό του.
Μόλις προχθές, όμως, τα σενάρια αναζωπυρώθηκαν. Αυτή τη φορά το ενδιαφέρον για την EFG International εκδηλώνεται από την J. Safra Sarasin. Ιδιοκτησίας της οικογένειας Σάφρα, στο τιμόνι της οποίας βρίσκεται μία Ελληνίδα. Η Βίκυ Σάφρα, η πλουσιότερη Ελληνίδα στον κόσμο, καθώς η οικογενειακή της περιουσία υπερβαίνει σήμερα τα 20,4 δισ. δολάρια, και η οποία είναι στο Νο 94 της λίστας Forbes.
Μια γυναίκα που γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη αλλά βρέθηκε με την οικογένειά της ως μετανάστρια στη Βραζιλία από τη δεκαετία του 1950 και έκτοτε δεν κοίταξε πίσω ξανά. Διατήρησε, όμως, την ελληνική υπηκοότητα μαζί με τη βραζιλιάνικη, υπερηφανεύεται για την ελληνική καταγωγή της, δεν έχει ξεχάσει τη μητρική της γλώσσα, επισκέπτεται την Ελλάδα συχνά, ενώ τον περισσότερο χρόνο της τον ζει πλέον στην Ελβετία.
Ποια είναι, όμως, αυτή η σπουδαία γυναίκα με ελληνικές ρίζες και ταυτότητα, αλλά σχεδόν άγνωστη στην Ελλάδα, που κινεί τα νήματα, μαζί με τα παιδιά της, ενός παγκόσμιου κολοσσού, με πλείστες δραστηριότητες σε σειρά επιχειρηματικών κλάδων και τομέων, πρωτίστως, όμως, στην τραπεζική;
«Μοντέρνα Σταχτοπούτα»
Ζωή σαν παραμύθι; Τετριμμένος τίτλος, δεν φτάνει για να χωρέσει την περιγραφή της διαδρομής της. Μια διαδρομή που θυμίζει τη «Μοντέρνα Σταχτοπούτα» που βρίσκει τον «καλό» της μόλις στα 17 της. Τον Τζόζεφ Σάφρα, ο οποίος έμελλε μετέπειτα να αναδειχθεί σε έναν από τους κορυφαίους τραπεζίτες του κόσμου σε έναν ακόμα άγνωστο και στους δύο τόπο, το Σάο Πάολο, όπου ζουν μαζί για τα επόμενα 50 χρόνια.
Θα μπορούσε να θυμίζει και αμερικανική σαπουνόπερα, με οικογενειακές, ακόμα και σφοδρές ενίοτε συγκρούσεις, ίντριγκες και περιπέτειες, αλλά να συμβαίνουν στην πραγματική ζωή.
Μια ζωή γεμάτη δράση, μπίζνες δισεκατομμυρίων, για πολλά χρόνια σκαμπανεβάσματα, αλλά πλέον σταθερά στον δρόμο προς νέες κορυφές, απίστευτο πλούτο και ονειρικές επενδύσεις σε ακίνητα ανά τον κόσμο. Οπως και πλούσιο και μάλιστα διόλου θορυβώδες κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο.
Πολλοί την αποκαλούν «θηλυκό Ωνάση». Ισως λόγω της μετανάστευσης και των δύο στη Νότιο Αμερική, ίσως εξαιτίας της κορυφής του πλούτου την οποία «πάτησαν». Είναι όμως, λανθασμένη η εξομοίωση. Ο Ωνάσης ήταν ο ορισμός του αυτοδημιούργητου. Η Βίκυ Σάφρα κληρονόμησε μια τραπεζική αυτοκρατορία, με το ύψος των περιουσιακών στοιχείων που διαχειριζόταν τότε να εκτιμάται στα 90 δισ., την οποία διοικεί πανάξια, όμως δεν τη δημιούργησε η ίδια, αλλά ο σύζυγός της. Με τη δική της πολύτιμη βοήθεια και στήριξη, αλλά εκείνος ήταν ο πρωτοστάτης και δημιουργός και αυτή η ικανότατη σύζυγος και εκ των πραγμάτων, μαζί με τα παιδιά της, άξια κληρονόμος του.
Κάθε χρόνο πλουσιότερη
Τέσσερις ήπειροι, τρεις γενιές και σχεδόν δύο αιώνες ιστορίας χρειάστηκαν για να σφυρηλατηθεί η περιουσία της Βίκυ Σάφρα, η οποία πλέον είναι ταυτόχρονα η πλουσιότερη Ελληνίδα, ο άνθρωπος με τη δεύτερη μεγαλύτερη περιουσία στη Βραζιλία, έχοντας μπροστά της μόνο τον Εντουάρντο Σάβεριν, τον συνιδρυτή του Facebook, μαζί με τον Μαρκ Ζούκερμπεργκ, και 15η πλουσιότερη γυναίκα στον κόσμο. Κληρονόμος, μαζί με τα παιδιά της, της απίστευτης περιουσίας του συζύγου της που έφυγε από τη ζωή το 2020. Αλλά και πανάξια, καθώς η περιουσία έκτοτε αυγατίζει, για την ακρίβεια εκτινάσσεται σε νέα υψηλά κάθε χρόνο.
Περιγράφεται ως μια μελαχρινή, απαστράπτουσα καλλονή στα νιάτα της. Κάτι που δεν θέλει αποδείξεις, καθώς ο χρόνος αρνείται να προσβάλλει την ομορφιά της, έκδηλη και σήμερα που ξεπέρασε το κατώφλι των 70. Βέρα Ελληνίδα, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, πολιτογραφήθηκε και Βραζιλιάνα, ενώ ζει στην Ελβετία, στο Crans Montana, έδρα των most rich and famous του πλανήτη, για πάνω από μια δεκαετία.
Η έπαυλή της εκεί είναι απέναντι από της Σοφίας Λόρεν. Η οικογένειά της, εβραϊκής καταγωγής, έφτασε στη Βραζιλία το 1960, όταν η Βίκυ ήταν ακόμη μικρό παιδί. Οι Σαρφάτη -το πατρικό της όνομα- ανέπτυξαν στενές φιλικές σχέσεις με την οικογένεια Σάφρα, επίσης εβραϊκής καταγωγής, που έφτασαν στο Σάο Πάολο τρία χρόνια αργότερα. Από τη γνωριμία προέκυψε και ο μελλοντικός σύζυγός της.
«Hταν έρωτας με την πρώτη ματιά, μια αγάπη που θα κρατούσε μέχρι την τελευταία στιγμή της ζωής», εξομολογήθηκε ο Τζόζεφ στα ύστερα της ζωής του για τη σχέση του με τη Βίκυ, με την οποία απέκτησε τέσσερα παιδιά, τους άλλους κληρονόμους της αυτοκρατορίας: τον Τζέικομπ, την Εσθήρ, τον Αλμπέρτο και τον Ντέιβιντ.
Από το 1840 και τα καραβάνια στο Χαλέπι
Αλλά ο σπόρος της περιουσίας των Σάφρα και η πρώτη τους επιχειρηματική παρουσία είναι πολύ παλαιότερα. Τα πρώτα… ίχνη τους εντοπίζονται στη δεκαετία του 1840 (!), όταν στο σημερινό Χαλέπι της Συρίας, η οικογένεια Σάφρα (πριν από 5 γενεές) ίδρυσε μια επιχείρηση που λειτουργούσε ως μια μικρή οικονομική τράπεζα για εμπορικές αποστολές. Safra Frères & Το Cie, όπως ονομαζόταν, παρείχε πόρους για τα καραβάνια καμηλών που διεκπεραίωναν το εμπόριο σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή στην εποχή της πανίσχυρης τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Η επιτυχημένη τράπεζα επεκτάθηκε αργότερα στην Αλεξάνδρεια και την Κωνσταντινούπολη. Με την παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οικογένεια Σάφρα αναπροσάρμοσε τη στρατηγική της. Το εμπόριο στο Χαλέπι έχασε την ισχύ του και οι Σάφρα αποφάσισαν να μεταφέρουν τη λειτουργία τους στη Βηρυτό του Λιβάνου, όπου το 1929 ο Τζέικομπ, πατέρας του Τζόζεφ, ίδρυσε την τράπεζα Jacob E. Safra.
Ο Τζέικομπ Σάφρα, ακολουθούμενος από τον Τζόζεφ και τους άλλους δύο γιους του, Εντμουντ και Μωυσή, μετακόμισε αργότερα στη Βραζιλία, επηρεασμένος από τις επιχειρηματικές ευκαιρίες που πρόσφερε απλόχερα η μεταπολεμική περίοδος. Ιδρυσε τη Safra Importaçâo e Comércio, μια εταιρεία που εμπορευόταν μηχανήματα, μέταλλα, βοοειδή και κτηνοτροφικά προϊόντα. Αργότερα θα γινόταν το μεγάλο άλμα στον τραπεζικό τομέα, με την εξαγορά της Banco das Indâstrias το 1972 και την επακόλουθη θεαματική ανάπτυξη του ομίλου παγκοσμίως.
Τραπεζικός γίγαντας
Διαδεχόμενος τον πατέρα του ο Τζόζεφ αναδείχτηκε σε μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, με δραστηριοποίηση σε πολλές χώρες, σχεδόν σε κάθε ήπειρο. Ιδίως στον τομέα του private banking και της διαχείρισης κεφαλαίων εύπορων πελατών, αλλά παράλληλα ανέπτυξε τον όμιλό του και στο real estate, τις τηλεπικοινωνίες, το εμπόριο αγαθών και τη βιομηχανία χαρτιού.
Σήμερα, ο όμιλος Safra ελέγχει την Banco Safra SA, τη Safra National Bank της Νέας Υόρκης και την J. Safra Sarasin της Ελβετίας, εταιρείες με τραπεζικά περιουσιακά στοιχεία ύψους σχεδόν 85 δισ. δολαρίων. Η Safra National Bank της Νέας Υόρκης, με βασική δραστηριότητα στο private banking, διαθέτει υποκαταστήματα εντός και γύρω από τη Νέα Υόρκη και τη Φλόριντα, καθώς και σε Μεξικό, Βραζιλία, Αργεντινή, Χιλή και Ουρουγουάη.
Η J. Safra Sarasin, που φλερτάρει με την ιδέα της απόκτησης της EFG του Σπύρου Λάτση, είναι η έκτη μεγαλύτερη ελβετική τράπεζα, με παρουσία σε 26 σημεία σε Ευρώπη, Ασία, Μέση Ανατολή, Λατινική Αμερική. Η έδρα της βρίσκεται στη Βασιλεία. Δημιουργήθηκε το 2013 όταν ο όμιλος Safra εξαγόρασε την Bank Sarasin και τη συγχώνευσε με την εταιρεία του ομίλου Bank Jacob Safra Switzerland.
Η φιλοσοφία των επιχειρήσεων
Υπό την κηδεμονία και καθοδήγηση της μητέρας τους, η νέα γενιά των Σάφρα, συγκεκριμένα οι δύο από τους γιους της, ο Τζέικομπ και ο Ντέιβιντ που τρέχουν τον όμιλο, επιδιώκει να συνεχίσει και να επεκτείνει την αυτοκρατορία της. Η J. Safra Sarasin ολοκλήρωσε και την εξαγορά των ιδιωτικών τραπεζικών επιχειρήσεων της Bank of Montreal σε Χονγκ Κονγκ και Σιγκαπούρη, ενώ η Banco Safra τις δραστηριότητες ιδιωτικής τραπεζικής και διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων της Credit Agricole στη Βραζιλία.
Ο όμιλος διαθέτει επίσης ένα χαρτοφυλάκιο ακινήτων ύψους 2,3 δισ. δολαρίων, που συμπεριλαμβάνει τον εμπορικό ουρανοξύστη Gherkin στο Λονδίνο, που αποκτήθηκε τον Νοέμβριο του 2014 αντί 726 εκατ. στερλινών, καθώς και το κτίριο στην 660 Madison Avenue στην καρδιά του Μανχάταν στη Νέα Υόρκη, σχεδιασμένο από τον Νόρμαν Φόστερ, και μερίδιο στην εταιρεία εμπορίας μπανάνας Chiquita Brands International.
«Είμαι πεπεισμένος ότι ο όμιλος έχει την κλίμακα και τη δύναμη να καλύψει τις ανάγκες των πελατών του για τις μελλοντικές γενιές, καθώς προσβλέπουμε σε άλλα 180 χρόνια ανθεκτικότητας και απόδοσης», έγραψε ο Τζέικομπ Σάφρα στην ετήσια έκθεση της J. Safra Sarasin.
Ο οικογενειακός εμφύλιος
Η διαδικασία που έκανε τη Βίκυ Σάφρα την 15η πλουσιότερη γυναίκα στον κόσμο πέρασε μέσα από διαμάχες και μεγάλες συγκρούσεις στο εσωτερικό της οικογένειας. Υπήρξε πολύ κυνηγητό και περισσότερο δάκρυ -ευτυχώς όχι αίμα- σε έναν σκληρό εμφύλιο που πέρασε πρόσφατα και στις αίθουσες των δικαστηρίων. Ο 45χρονος Αλμπέρτο Σάφρα, τρίτο παιδί της οικογένειας, αποχώρησε από τον όμιλο το 2019, έναν χρόνο πριν από τον θάνατο του πατέρα του, για να ιδρύσει την ASA Investments. Μια εταιρεία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων, απολύτως ανταγωνιστική στον οικογενειακό όμιλο.
Εξαιτίας αυτής της κίνησης, στη διαθήκη του ο εκλιπών Τζόζεφ Σάφρα άφησε την περιουσία του στη Βίκυ και στα τρία από τα παιδιά τους, αποκλείοντας τον Αλμπέρτο. Ο τελευταίος, πέρυσι τον Φεβρουάριο, κινήθηκε νομικά κατά της μητέρας του και δύο εκ των αδερφών και συγκληρονόμων του, του 49χρονου Τζέικομπ και του 40χρονου Ντέιβιντ.
Τους μήνυσε, ισχυριζόμενος ότι αφαίρεσαν παράνομα τμήμα από τη συμμετοχή του στη Safra National Bank της Νέας Υόρκης. Αλλά και πως ο πατέρας του, ο οποίος πάλεψε με τη νόσο του Πάρκινσον στα τελευταία του χρόνια, δεν ήταν σε θέση να τον αποκόψει από την κληρονομιά, υποδηλώνοντας ότι υπήρξε οικογενειακή συνωμοσία εναντίον του. Η υπόθεση εκδικάστηκε τον περασμένο Μάρτιο, απορρίπτοντας τις αιτιάσεις του Αλμπέρτο και δικαιώνοντας την υπόλοιπη οικογένεια.
Μακριά από τη δημοσιότητα
Οπως σε όλη την κοινή ζωή τους, επί μισό αιώνα και κάτι που συμπορεύτηκε με τον Τζόζεφ, η Βίκυ Σάφρα εξακολουθεί να κινείται μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Το Bloomberg τη χαρακτήρισε, μάλιστα, «διακριτική φύλακα μιας παγκόσμιας αυτοκρατορίας».
Ενας λόγος που έπαιξε και παίζει καθοριστικό ρόλο ρόλο στην αποφυγή της δημόσιας έκθεσης είναι η ασφάλεια. Η Βραζιλία όπου έζησε πολλές δεκαετίες, αλλά και η εβραϊκή καταγωγή παίζουν σημαίνοντα ρόλο. Ο αστικός μύθος ήθελε όλη την ελίτ της φρουράς του ζευγαριού, των τεσσάρων παιδιών τους και των δεκατεσσάρων εγγονιών τους να έχουν εκπαιδευτεί από τη Μοσάντ ή να αποτελείται από πρώην μέλη της ισραηλινής μυστικής υπηρεσίας.
Στον δε γάμο του γιου τους Ντέιβιντ με την Τάμι Κατάν, εβραϊκής-λιβανικής καταγωγής, τον Μάιο του 2012 στο Σάο Πάολο και για τον οποίο ξόδεψαν στη θρυλική Bufê Mansâo França διψήφιο αριθμό εκατομμυρίων δολαρίων, με 1.800 προσκεκλημένους, για την ασφάλεια όλων, πέραν του συνήθως προσωπικού, χρησιμοποιήθηκαν και 300 πράκτορες της Μοσάντ.
Το κοινωνικό έργο
Από τις ελάχιστες δημόσιες εμφανίσεις του ζευγαριού, οι περισσότερες σχετίζονταν αποκλειστικά με τη φιλανθρωπική δράση τους και τίποτε άλλο. Οντως, το κοινωνικό έργο της Βίκυς Σάφρα είναι αξιόλογο. Το 2022 ίδρυσε ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα, προς τιμήν του συζύγου της, το «Vicky and Joseph Philanthropic Foundation». Μέσω αυτού στηρίζει τομείς όπως η υγεία, η εκπαίδευση, η τέχνη και ο πολιτισμός. Είναι, δε, ένας από τους κύριους δωρητές δύο ιδιωτικών νοσοκομείων της Βραζιλίας, του «Albert Einstein» και του Sârio-Libanês.
Τούτων δοθέντων, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι δώρισαν το πρωτότυπο χειρόγραφο της Θεωρίας της Σχετικότητας του Aλμπερτ Αϊνστάιν στο Ισραηλιτικό Μουσείο της Ιερουσαλήμ. Επίσης, η κόρη του ζεύγους, Εσθήρ, 44 ετών σήμερα, είναι εκπαιδευτικός και ασχολείται αποκλειστικά με τη διεύθυνση του σχολείου «Beit Yaacov» στο Σάο Πάολο, που δημιουργήθηκε από το οικογενειακό ίδρυμα. Ενώ η μεγαλύτερη αδερφή της Βίκυς, η Γκρέτα Σαρφάτη, είναι διεθνούς ακτινοβολίας ζωγράφος, φωτογράφος και καλλιτέχνις πολυμέσων, με αλλεπάλληλες εκθέσεις σε Νέα Υόρκη, Λονδίνο, Μιλάνο και αλλού.
Το Mansâo Safra
Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελεί η -ανυπολόγιστης αρχιτεκτονικής αξίας, αλλά και κόστους- έπαυλη Σάφρα, το Mansâo Safra, στο Σάο Πάολο, στην πολυτελή περιοχή Morumbi. Οι ειδικοί τη χαρακτηρίζουν «ένα αρχιτεκτονικό μνημείο που στέκεται ως φόρος τιμής στο όραμα και τη φινέτσα. Ενα αριστούργημα που χτίστηκε για να αντικατοπτρίζει το μεγαλείο του διάσημου Παλατιού των Βερσαλλιών στο οποίο προσομοιάζει, μεταφέροντας τους επισκέπτες στον κόσμο της κομψότητας».
Με καταπράσινους κήπους, 130 δωμάτια, εντυπωσιάζει για την προσοχή στη λεπτομέρεια που δόθηκε σε αυτήν την αναπαράσταση μιας γαλλικής εικόνας. Τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά είναι σχεδιασμένα σχολαστικά για να αποτυπώσουν την ουσία του Παλατιού των Βερσαλλιών. Από την επιβλητική πρόσοψη μέχρι τις περίπλοκες τοιχογραφίες που κοσμούν την οροφή, κάθε στοιχείο έχει επιλεγεί για να μεταφέρει τους επισκέπτες σε μια εποχή βασιλείας και μεγαλοπρέπειας.
Σύμβολο ματαιοδοξίας ή συνέπειας σε αρχές, πεποιθήσεις και τρόπο ζωής; Οι ειδικοί θεωρούν πως το Mansâo Safra δεν είναι απλώς μια κατοικία, αλλά ένα ορόσημο που απηχεί την πολύπλευρη προσωπικότητα του Τζόζεφ Σάφρα. «Στέκεται ως υπενθύμιση ότι ένα καινοτόμο πνεύμα και πάθος για αριστεία μπορεί να ξεπεράσει τις γενιές και να αφήσει μια κληρονομιά, είτε στις αίθουσες των επιχειρήσεων είτε στα επιβλητικά δωμάτια ενός σπιτιού που αντικατοπτρίζει το μεγαλείο των περασμένων εποχών», αναφέρουν τα βραζιλιάνικα ΜΜΕ.
