Μπορεί μια χώρα με 12% ανεργία να χρειάζεται αλλοδαπούς για να καλύψει τις ανάγκες σε εργατικά χέρια; «Ναι», τουλάχιστον στην περίπτωση της Ελλάδας. Η συζήτηση για τους όρους συμμετοχής μεταναστών στην παραγωγική βάση της οικονομίας είναι το θέμα που αναπόφευκτα θα ανοίξει προσεχώς, καθώς ήδη παρατηρούνται μεγάλα ελλείμματα στην αγορά εργασίας, αλλά και στη δημογραφική ανάπτυξη της χώρας.
Στην ελληνική οικονομία, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Βασίλη Κωστούλα στην “Καθημερινή”, επικρατεί το παράδοξο να διατηρείται η υψηλότερη ανεργία στην Ευρωζώνη –αγγίζει το 30% στις ηλικίες έως 35 ετών– και να καταγράφονται συγχρόνως ελλείψεις σε εργατικά χέρια, που δημιουργούν ρίσκα για την ανάπτυξη.
Μετά τα ερωτήματα της «Κ» σε κυβερνητικούς παράγοντες και αναλυτές της αγοράς, προκύπτει ότι η ελληνική οικονομία μεσοπρόθεσμα θα χρειαστεί 200.000 επιπλέον εργαζομένους στη γεωργία και στις ιχθυοκαλλιέργειες, 150.000 στη μακροχρόνια φροντίδα, 50.000 στον τουρισμό και εκατοντάδες χιλιάδες έξτρα απασχολούμενους στις κατασκευές, αφού ξεκλειδώσουν τα μικρά και μεγάλα έργα που τράβηξαν χειρόφρενο ή κατέβασαν στροφές, στην αρχή λόγω της πανδημίας και στη συνέχεια λόγω της εκτόξευσης στις τιμές των υλικών με ώθηση από την ενεργειακή κρίση.
«Μόνο και μόνο το Ελληνικό αρκεί, για να αντιληφθεί κανείς τον όγκο των εργασιών που θα δούμε στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια. Ήδη στα δημόσια έργα για μεγάλους οδικούς άξονες δε βρίσκουν εργαζομένους, ψάχνουν κόσμο στη Μέση Ανατολή», μας είπε πηγή του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, μιλώντας για έλλειψη εργατικού δυναμικού, που βάζει «ταβάνι» στην παραγωγή της ελληνικής οικονομίας.
Στις δομές υποδοχής προσφύγων βρίσκονται σήμερα 18.000 αιτούντες άσυλο –υπάρχει δυνατότητα για 53.000– από τους οποίους είναι σε θέση να εργαστεί το 50%. Όμως, ακόμη και οι δικαιούχοι ασύλου με δυνατότητα εργασίας, αμέσως μόλις πάρουν τα απαραίτητα χαρτιά στα χέρια τους, σε υψηλό ποσοστό αναχωρούν για άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είτε για να επωφεληθούν από καλύτερα συστήματα πρόνοιας είτε επειδή γνωρίζουν καλύτερα τη γλώσσα.
Η συγκεκριμένη δεξαμενή δεν περιλαμβάνει τους παράτυπους μετανάστες, οι οποίοι είτε εισήλθαν στην Ελλάδα χωρίς να εντοπιστούν είτε παρέμειναν στη χώρα κατά παράβαση της 9μηνης άδειας παραμονής για συγκεκριμένη εργασία.
Έχουν καταγραφεί εργοδότες οι οποίοι χρειάζονταν αλλοδαπούς εργαζομένους για περισσότερο από 9 μήνες, όμως τους έχασαν λόγω λήξης της προθεσμίας με βάση την κείμενη νομοθεσία. Υπάρχουν άλλωστε περιπτώσεις –βλέπε Αλβανοί υπήκοοι– οι οποίοι μετά ένα διάστημα εγκαταλείπουν την Ελλάδα για προορισμούς με χαμηλότερο όριο χορήγησης ιθαγένειας. Ενίοτε 3ετία έναντι 7ετίας στη χώρα μας.
«Ήδη στα δημόσια έργα για μεγάλους οδικούς άξονες δε βρίσκουν εργαζομένους, ψάχνουν κόσμο στη Μέση Ανατολή».
Το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής συγκεντρώνει τις ανάγκες για εργατικά χέρια από κάθε περιφέρεια και υποβάλλει αντίστοιχα αιτήματα στις πρεσβείες χωρών που πληρούν τις προδιαγραφές. Όμως ο στοιχειώδης μηχανισμός μιας πρεσβείας συνήθως δεν είναι επαρκής για την εξέταση και διεκπεραίωση της πληθώρας των αιτημάτων, γεγονός που δημιουργεί χώρο για θεσμική παρέμβαση από το κράτος, προκειμένου να ενισχυθεί το οργανωμένο σκέλος εισαγωγής εργατικών χεριών από άλλες χώρες.
Σε αυτήν τη φάση, σε μια σειρά από τομείς, η ελληνική αγορά εργασίας είναι αντιμέτωπη με χαμηλή προσφορά και υψηλή ζήτηση. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα που μεταφέρει πηγή της «Κ» από τις καλλιέργειες ακτινιδίων στην Ήπειρο, όπου συχνά δε διαλέγει ο εργοδότης εργαζόμενο αλλά ο εργαζόμενος εργοδότη, ανάλογα με το ύψος του ημερομισθίου.
Παράλληλα, η προσφορά προγραμματιστών και συναφών επαγγελμάτων δεν ξεπερνά τη ζήτηση των αντίστοιχων κλάδων, οι οποίοι στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού της οικονομίας τα επόμενα χρόνια θα χρειαστεί να αυξήσουν δραστικά το προσωπικό τους.
Αντίστοιχα, στους ευρύτερους τεχνικούς τομείς, λείπουν επαγγελματίες όπως οι μηχανικοί, ιδίως οι πιο έμπειροι, οι οποίοι θα μπουν να πιάσουν δουλειά στο εργοτάξιο.
Το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει ακόμα υψηλή ανεργία δε σημαίνει τελικά ότι διαθέτει απόθεμα εργαζομένων που είναι σε θέση να καλύπτουν τις ανάγκες, καθώς: α) το ποσοστό ανεργίας είναι σε ένα βαθμό πλασματικό, διότι έχει από πίσω αδήλωτη εργασία, η οποία συνδυάζεται και με τα οφέλη των κρατικών επιδομάτων, β) υπάρχουν εργασίες –βλέπε αγροτικές, καθαριότητας, φροντίδας ηλικιωμένων, αλλά και κατασκευαστικές– στις οποίες οι Έλληνες γυρνούν την πλάτη, διότι μπορούν, και γ) η ελληνική αγορά αντιμετωπίζει ζήτημα αναντιστοιχίας δεξιοτήτων και σε επαγγέλματα εξειδίκευσης.
Συμφωνία με την Αίγυπτο για 5.000 εργάτες γης
Θα παραμένουν στην Ελλάδα εννέα μήνες κατ’ έτος
Το τεράστιο πρόβλημα έλλειψης εργατικών χεριών, που πυροδοτεί μια σειρά από ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα, επιχειρεί να λύσει η κυβέρνηση εν όψει της φετινής σεζόν, που ούτως ή άλλως λόγω της ενεργειακής κρίσης είναι ιδιαίτερη επιβαρυμένη οικονομικά.
Στο πλαίσιο αυτό η ελληνική κυβέρνηση και συγκεκριμένα ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, σύμφωνα με την “Καθημερινή”, ανέλαβε, κατόπιν οδηγιών του πρωθυπουργού, να ολοκληρώσει μια συμφωνία με την Αίγυπτο που εκκρεμούσε από το 2021 και αφορά στη μετάκληση εποχικών εργατών γης.
Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών κάλεσε τότε τον εδώ Αιγύπτιο πρέσβη σε συνάντηση και ζήτησε επίσπευση της απάντησης.
Σε συνάντηση που έγινε τον Ιούνιο του 2022 ο Αιγύπτιος πρέσβης ενημέρωσε τον κ. Βαρβιτσιώτη πως οι αιγυπτιακές παρατηρήσεις επί του σχεδίου του κειμένου ήταν έτοιμες και θα προωθούντο υπηρεσιακώς στην ελληνική πλευρά, κάτι που έγινε άμεσα.
Η ελληνική πλευρά εξέτασε το κείμενο και η τελική συμφωνία επετεύχθη. Ο αρχικός αριθμός προέβλεπε 2.000 εργάτες γης, αλλά τελικά στο πλαίσιο πρόσφατης διυπουργικής συνάντησης υπό τον κ. Μητσοτάκη, ο προβλεπόμενος αριθμός των εποχικών εργατών γης κατά το πρώτο έτος πιλοτικής εφαρμογής της συμφωνίας αποφασίστηκε να αυξηθεί σε 5.000, με προβλεπόμενο όριο παραμονής 9 μήνες εντός ενός έτους, το οποίο ειρήσθω εν παρόδω είναι το μέγιστο που δίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Κάθε εργάτης γης θα λαμβάνει δηλαδή άδεια διαμονής με την υποχρέωση ο δικαιούχος να επιστρέφει στη χώρα προέλευσής του παρουσιάζοντας ενεργή σύμβαση εποχικής εργασίας πριν από την αναχώρησή του για την Ελλάδα. Πλέον αυτό που απομένει είναι ο καθορισμός ημερομηνίας από την αιγυπτιακή πλευρά, ώστε το οριστικό κείμενο της συμφωνίας να υπογραφεί στο Κάιρο τις επόμενες εβδομάδες.
Οι ανάγκες για εργατικά χέρια είναι τόσο μεγάλες που πριν ξεκινήσει τις επαφές το περασμένο καλοκαίρι ο κ. Βαρβιτσιώτης με την εν Ελλάδι αιγυπτιακή πρεσβεία, το θέμα είχε συζητηθεί σε ανώτατο επίπεδο, καθώς το είχε θέσει ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης στον Αιγύπτιο πρόεδρο κ. Σίσι.
Ακολούθησαν, όπως προειπώθηκε, πολλές συναντήσεις του αναπληρωτή υπουργού με τον Αιγύπτιο πρέσβη στην Ελλάδα, παρουσία και του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης Γιώργου Γεωργαντά, ο οποίος έχει επίσης κομβικό ρόλο στις επαφές.
Η συμφωνία ωστόσο για 5.000 Αιγυπτίους εργάτες γης, που αναμένεται να έρθουν οργανωμένα στην Ελλάδα, δεν αποτελεί συνολική λύση του προβλήματος.
Τα στοιχεία, όπως τα μεταφέρει στην «Καθημερινή» υπηρεσιακός παράγοντας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, δείχνουν πως η Ελλάδα χρειάζεται 50.000 εργατικά χέρια, αριθμός που το μίνιμουμ που μπορεί να πέσει ώστε να καλυφθούν βασικές ανάγκες είναι 30.000. Στο πλαίσιο αυτό, το μοντέλο που είναι έτοιμο να εφαρμοστεί με την Αίγυπτο, η ελληνική κυβέρνηση θέλει να το «επεκτείνει» και με άλλα κράτη.
Τον Αύγουστο που μας πέρασε ο αντιπρόεδρος της Εθνικής Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Χρήστος Γιαννακάκης, ταξίδεψε στο Βιετνάμ, μία ακόμη χώρα που μπορεί να προσφέρει εργατικά χέρια.
Επαφές υπάρχουν και με την Ινδία, καθώς ούτως ή άλλως εργάτες γης από την Ινδία έρχονται κατά μόνας και η προσπάθεια είναι αυτό να γίνει συστηματικά και «μαζικά».
Οι συζητήσεις με τις δύο χώρες γίνονται για τουλάχιστον 5.000 εργάτες γης ανά χώρα, ενώ στις επαφές έχουν προστεθεί και οι Φιλιππίνες. Οι ανάγκες είναι μεγάλες, καθώς υπάρχει έλλειψη εργατικών χεριών τόσο στον κατασκευαστικό όσο και στον τουριστικό κλάδο. Συνεπώς το ίδιο μοντέλο μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλους τομείς.
Από ελληνικής πλευράς η συμφωνία με την Αίγυπτο θεωρείται πως θα μπορούσε να γίνει παράδειγμα συνεργασίας της Ε.Ε. με τρίτες χώρες, ως μεγάλης σημασίας για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης.
www.tharrosnews.gr
